Tanja Kremer  [ DW ]

16. 07. 2024. 07:20

Izvještaj istrage: Izraelska vojska priznaje da nije uspjela da zaštiti civile

U ranim jutarnjim satima 7. oktobra, militanti Hamasa prošli su kroz visokotehnološku bezbjednosnu ogradu koja razdvaja Pojas Gaze od Izraela. U iznenadnom napadu, zauzeli su nekoliko lokalnih zajednica i vojnih baza.

Neki su ušli i u kibuc Beri, seosku zajednicu na nekoliko kilometara od granice. Taj kibuc, koji je teško oštećen i uništen, i u kome je ubijeno više od stotinu ljudi od 1.100 stanovnika, a kidnapovano 32-je, postao je simbol užasa napada Hamasa.

Prošle nedelje je onima koji su preživjeli predstavljen izvještaj iz prve interne istrage Izraelskih odbrambenih snaga (IDF) o tome kako su se odvijali napadi u kibucu Beri. Većina njegovih stanovnika preseljena je u jedno odmaralište na Mrtvom moru i oni se nisu vratili kućama.

Reakcije na izvještaj su pomiješane. Mnogi stanovnici su ljuti zbog neuspjeha njihove vojske, ali ipak priznaju da vojska preuzela odgovornost.

„Treba da primjetimo da kibucu Beri nisu bili potrebni rezultati istrage da bi osjetio neuspjeh vojske tokom svakog minuta od 6:29 ujutro tog crnog Šabata“, navodi se u pisanoj izjavi koju su objavili stanovnici kibuca Beri. „Neuspjeh vojske je već devet mjeseci urezan u naša tijela i srca.“

Vojska bi da povrati povjerenje

To je prva detaljna istraga o jednom od mnogih napada koji su se dogodili 7. oktobra i može se posmatrati kao dio pokušaja izraelske vojske da povrati povjerenje javnosti. Tog dana ubijeno je oko 1.200 ljudi, a 251 osoba uzeta je kao talac.

„Izraelske odbrambene snage nisu uspjele da zaštite stanovnike kibuca“, rekao je portparol IDF Danijel Hagari. „Bolno mi je i teško da to kažem: vojska je trebalo da zaštiti stanovnike kibuca Beri, ali, nažalost, mi nismo bili tamo tokom mnogo sati borbe. Satima su stanovnici Berija svojim tijelima štitili porodice i sami su se suočavali sa teroristima.“

Sve do podneva je, kako se navodi u izvještaju IDF, oko 340 militanata bilo unutar zajednice, među njima najmanje stotinu komandosa elitne Hamasove jedinice Nukba. Mogli su da se kreću od kuće do kuće, terorišući, ubijajući i otimajući civile tokom većeg dijela dana.

Izraelski list „Harec“ izvijestio je da su istražiteljima dostavljene i poruke koje su stanovnici kibuca Beri slali preko Vocepa, od kojih su se neke završavale sa: „Gdje je dođavola IDF?“

Neki od tih ljudi više nisu živi.

Izvještaj detaljno opisuje konfuziju i haos koji su vladali satima. U njemu se navodi da IDF „nije bio spreman za opsežni scenario infiltracije koji se dogodio 7. oktobra“ i da se mučio da napravi „tačnu procjenu situacije o tome šta se dešava u kibucu sve do popodneva“.

Istraga je utvrdila da je napad na kibuc Beri počeo oko 6:45 kada su se militanti infiltrirali iz dva pravca. Civilni tim za brzo reagovanje zajednice i lokalno stanovništvo prvi su se suprotstavili uljezima. Nakon toga, satima se uzalud čekalo na pojačanje. Takav iznenadni napad istovremeno se dogodio i u mnogim drugim zajednicama i vojnim bazama duž Pojasa Gaze.

Tenk izraelske vojske pucao na taoce

Između devet i 13:30 kontrolu je tamo imao Hamas, navodi se u izvještaju IDF. Za to vrijeme „stižu prvi vojnici IDF, bivaju pogođeni, evakuišu ranjene, izlaze iz kibuca i postavljaju se na ulaz u kibuc“. U to vrijeme su 32 taoca iz kibuca Beri odvedena u Gazu, navodi se u izvještaju.

Tek posle 13:30 na ulaz u kibuc stigle su „značajnije snage bezbjednosti“. „Operativna kontrola“ nad tim područjem obnovljena je tek u noći između 7. i 8. oktobra, navodi se u izvještaju. Tada su preživjeli stanovnici konačno spaseni i evakuisani.

U izvještaju o istrazi izraelske vojske takođe je detaljno opisan jedan od najkontroverznijih incidenata 7. oktobra, kada je vojska naredila da tenk puca na kuću u kojoj su militanti Hamasa držali 15 ljudi kao taoce. Četrnaest talaca je kasnije pronađeno mrtvo u toj kući.

Ukupno 101 stanovnik i 31 pripadnik obezbjeđenja, uključujući i članove bezbjednosnog tima zajednice za brzo reagovanje, vojnike i policajce, ubijeni su u kibucu Beri. Još 30 stanovnika i dva Izraelca koji su pobjegli u to područje sa obližnjeg muzičkog festivala „Nova“ oteto je i odvedeno u Gazu. Njih 11 i dalje je u zarobljeništvu.

Za većinu evakuisanih stanovnika kibuca Beri, pa čak i za širu izraelsku javnost, nalazi iz izvještaja IDF nisu iznenađenje. Od oktobra, mnogi preživjeli stanovnici pričaju o tome kako su satima čekali pomoć.

Pritisak javnosti raste

Istraga ipak nije odgovorila na najteža pitanja, između ostalih i na ono zašto se toliki broj vojnika okupio na ulazu u kibuc, ali unutra nisu ušli satima, kao i na to šta je uzrok neuspjeha obavještajnih službi koji je Hamasu omogućio da se infiltrira u južni Izrael, a zatim i da prodre dublje bez adekvatnog odgovora izraelskih snaga bezbjednosti.

„Svi oni sati tokom kojih su stanovnici kibuca bili bez ikakve pomoći vojske, nedostatak komande i kontrole, nedostatak koordinacije, što je dovelo do toga da su jedinice zadržane napolju, a prije svega otkriće da su u nekim slučajevima vojnici evakuisali ili pružali prvu pomoć prije vojnicima nego civilima – sve su to neshvatljivi nalazi, svakako neshvatljivi za IDF o kojoj vlada mit da je najbolja armija na svijetu“, napisala je prošlog petka izraelska novinarka i kolumnistkinja Sima Kadmon u listu „Jediot Aronot“ iz Tel Aviva.

Skoro deset mjeseci nakon napada Hamasa, pritisak javnosti je sve veći da se odgovorni za neuspjehe pozovu na odgovornost, bez obzira na to što izraelska vojna kampanja odmazde u Gazi još uvek traje. Prema Hamasovom ministarstvu zdravlja iz Gaze, u kampanji IDF ubijeno je više od 38.000 Palestinaca. Sve su glasniji i pozivi za dalje istrage, a poznavaoci prilika procjenjuju da istrage poput ove čiji su rezultati objavljeni prošle nedelje, vjerovatno neće biti dovoljne da utišaju javne pozive na odgovornost.

Nekoliko bezbjednosnih zvaničnika javno je preuzelo odgovornost, ali je samo nekolicina podnjela ostavku. U četvrtak je izraelski ministar odbrane Joav Galant zatražio da se formira državna istražna komisija.

„Ona mora da ispita sve nas: donosioce odluka, profesionalce, vladu, vojsku i bezbjednosne službe. Da ispita i ovu vladu, a i vlade u poslednjoj deceniji – sve koje su dovele do događaja od 7. oktobra“, rekao je Galant na promociji mladih oficira IDF.

Toj ceremoniji prisustvovao je i izraelski premijer Benjamin Netanjahu. On sam je u više navrata odbacivao ideju o formiranju nezavisne komisije sve dok je Izrael u ratu.

*ovaj članak je najpre objavljen na engleskom jeziku