A.M. [ RTS ]

sateliti nisu mrtvi

Nova studija o mjesecima Urana otvara mogućnost da na njima postoje uslovi za nastanak života

Planeta Uran i njegovih pet najvećih pratilaca možda nijesu mrtvi, sterilni svjetovi, kako su naučnici dugo mislili. Umjesto toga, moguće je da imaju okeane, a na njegovim satelitima bi moglo postojati i uslova za život, tvrde naučnici.

Većinu podataka koje astronomi imaju o Uranu prikupila je Nasina letjelica „Vojadžer 2“, koja je pored ove najudaljenije planete Sunčevog sistema proletjela prije skoro 40 godina.

Nova analiza podataka koju su sproveli astronomi pokazuje da se prolazak „Vojadžera“ poklopio sa snažnom solarnom olujom, što je naučnike navelo na pogrešne zaključke o tome kakav je zapravo Uranov sistem.

Uran je prelijep, ledeni prstenasti svijet u spoljašnjim dijelovima našeg Sunčevog sistema. Jedna je od najhladnijih planeta i nagnut je na stranu u poređenju sa svim drugim planetama – kao da je doživio udar – što ga čini vrlo neobičnim u odnosu na druge planete.

Prvi put smo ga izbliza posmatrali 1986. godine, kada je „Vojadžer 2“ proletio pored njega i poslao spektakularne snimke planete i njenih pet glavnih pratilaca.

Međutim, ono što je još više zadivilo naučnike su podaci koje je „Vojadžer 2“ poslao, ukazujući na to da je uranski sistem još čudniji nego što su mislili. Mjerenja instrumenata na letjelici pokazala su da su planeta i sateliti neaktivni, za razliku od drugih objekata u spoljašnjem Sunčevom sistemu. Takođe su pokazala da je Uranovo zaštitno magnetno polje neobično izobličeno – kao da je spljošteno i odgurnuto od Sunca.

Magnetno polje planete zadržava sve gasove i druge materijale koji dolaze s planete i njenih mjeseca, a oni mogu poticati iz okeana ili od geološke aktivnosti. „Vojadžer 2“ nije otkrio ništa od toga, pa su astronomi zaključili da su Uran i njegovih pet najvećih mjeseca sterilni i neaktivni.

Ovo je bilo ogromno iznenađenje jer je bilo potpuno drugačije u odnosu na druge planete Sunčevog sistema i njihove pratioce.

Međutim, nova analiza podataka razriješila je višedecenijsku misteriju. Zaključeno je da je „Vojadžer 2“ proletio u pogrešnom trenutku.

Novo istraživanje pokazuje da je upravo u tom trenutku Sunce bilo u snažnoj aktivnosti, stvarajući solarni vjetar koji je možda oduvao materijal i privremeno izobličio magnetno polje.

Dakle, skoro 40 godina imamo pogrešnu predstavu o tome kakvi su Uran i njegovih pet najvećih pratilaca, ističe dr Vilijam Dan sa Univerzitetskog koledža u Londonu.

Uran kruži oko Sunca na udaljenosti od oko 2,9 milijardi kilometara. Da je Zemlja veličine jabuke, Uran bi bio kao košarkaška lopta. Potrebno mu je oko 17 sati da se okrene oko svoje ose (uranski dan), a oko 84 zemaljske godine da obiđe oko Sunca (uranska godina). Poput Venere, Uran rotira od istoka ka zapadu, ali je jedinstven jer rotira pod velikim nagibom.

Uran ima 27 poznatih pratilaca, nazvanih po likovima iz djela Vilijama Šekspira i Aleksandra Poupa.

„Ovi rezultati ukazuju da bi uranski sistem mogao biti mnogo uzbudljiviji nego što se ranije mislilo. Tamo bi mogli postojati mjeseci na kojima se stvaraju uslovi potrebni za život, možda s okeanima ispod površine koji bi mogli vrvjeti životom!“

Linda Spilker je bila mlada naučnica na programu „Vojadžer“ kada su pristigli podaci o Uranu. Još uvijek radi kao naučnica na istom programu i kaže da joj je drago što su se došlo do novih rezultata, objavljenih u časopisu Nejčer astronomi.

„Rezultati su fascinantni i zaista sam uzbuđena što postoji potencijal za postojanje života u uranskom sistemu“, rekla je za Bi-Bi-Si njuz.

„Takođe sam zadovoljna što se toliko toga može otkriti sa podacima Vojadžera. Nevjerovatno je da se naučnici osvrću na podatke prikupljene 1986. godine i dolaze do novih saznanja.“

Dr Afelija Vibisono sa Dablinskog instituta za napredne studije, koja nije dio istraživačkog tima, opisala je rezultate kao „veoma uzbudljive“.

„Ovo pokazuje koliko je važno da se osvrćemo na stare podatke, jer se ponekad iza njih krije nešto novo što može pomoći u oblikovanju sljedeće generacije misija za istraživanje svemira.“

NASA upravo to i radi, djelimično zahvaljujući rezultatima novog istraživanja. Skoro 40 godina nakon što je „Vojadžer 2“ posljednji put proletio pored ledenog svijeta i njegovih mjeseca, NASA planira novu misiju, orbiter i sondu Uran, kako bi za deset godina ponovo izbliza posmatrali ovu planetu.

Prema riječima Nasinog istraživača dr Džejmija Jasinskog, čija je ideja bila da se preispitaju podaci „Vojadžera“, misija će morati uzeti u obzir ove rezultate pri dizajniranju instrumenata i planiranju naučnog istraživanja.

„Neki od instrumenata za buduću svemirsku letjelicu u velikoj mjeri su dizajnirani na osnovu podataka Vojadžera 2, koji je zabilježio nešto veoma neobično. Zato moramo razmisliti o tome kako ćemo tačno dizajnirati instrumente nove misije kako bismo dobili tačne podatke potrebne za proučavanje.“

Očekuje se da će Nasina sonda Uran stići do 2045. godine, a naučnici se nadaju da će otkriti da li ovi udaljeni ledeni mjeseci, za koje se nekada smatralo da su mrtvi svjetovi, možda imaju mogućnost da budu dom za nastanak života.