Kristof Štrak  [ DW ]

05. 10. 2025. 11:37

Studija: Šta 7. oktobar 2023. znači za Jevreje u Njemačkoj?

„Kod nas se ne može proći kroz četvrt a da se ne naiđe na antisemitske grafite", kaže jedna (anonimna) Jevrejka u Njemačkoj. Kaže da je za nju od 7. oktobra 2023. mržnja prema Jevrejima postala dio svakodnevice, i nastavlja: „Primjećujem da se zaista pitam – kako će se ovo dalje razvijati?“

Ovo je samo je jedan od mnogih glasova koji su uvršteni u novu „Studiju o posljedicama terorističkog napada od 7. oktobra 2023. na jevrejske i izraelske zajednice u Njemačkoj“.

To je slika jevrejskog života u Njemačkoj u drugoj godini nakon terorističkog napada na Izrael.

Masakr 7. oktobra 2023. i porast antisemitizma

U masakru koji su u Izraelu počinili islamistički Hamas i druge ekstremističke grupe ubijeno je oko 1.200 ljudi, a hiljade ih je ranjeno. Oko 250 ljudi je oteto i prebačeno u u pojas Gaze - kao taoci.

Uslijedio je rat u Gazi, u kojem je do sada u izraelskim napadima poginulo i ranjeno na desetine hiljada Palestinaca.

Različite institucije u Njemačkoj – kako bezbjednosne službe tako i civilno društvo – već duže vrijeme registruju broj antisemitstkih incidenata u zemlji. Pokazalo se da je njihov broj od od 7. oktobra 2023. višestruko porastao - i ostao na visokom nivou.

Takođe se ističe da se sve više jevrejskih ustanova u Njemačkoj nalazi pod policijskom zaštitom.

„Kolektivno doživljeno uskraćivanje empatije“

Prema rezultatima studije, Jevreji i Jevrejke u Njemačkoj„sve češće moraju da skrivaju svoj sopstveni identitet“ radi lične bezbjednosti. Više ispitanih je naglasilo da su se ubrzo posle 7. oktobra 2023. suočili sa isključenjem iz ravnopravnog društvenog učešća ili „jednostranom demonizacijom Izraela“.

Novo u ovom istraživanju je detaljnije ispitivanje posljedica antisemitizma. Mnogi se osećaju prepušteni sami sebi. „Kolektivno doživljeno uskraćivanje empatije“ prožima brojne oblasti njihovog života.

Ispitanici u studiji opisuju iskustva iz javnog prevoza, sa radnih mjesta, iz škola i univerziteta, pa čak i kod odlaska kod ljekara ili ljekarke - koji su htjeli da razgovaraju o ratu u Gazi.

Saosjećanje sa patnjom Jevreja često izostaje i kod nejvrejskih članova porodice, u dugogodišnjim prijateljstvima ili među komšijama. Ovo iskustvo javlja se čak i u „dejtingu i ljubavnim vezama“.

Jevreji u ovoj studiji govore i o posljedicama po psihičko zdravlje: depresiji, poremećenom sna, anksioznosti i napadima panike.

Za studiju govorilo više od 100 Jevreja u Njemačkoj

Autorke studije su berlinska psihološkinja Marina Černivski, direktorka Centra za obrazovanje i istraživanje kritičko prema antisemitizmu, i Friderike Lorenc-Sinaj, profesorka istraživanja socijalnog rada na Visokoj školi u Potsdamu.

One su ubrzo nakon terorističkog napada Hamasa počele da traže sagovornike – i, prema sopstvenim riječima, očekivale su oko 30 učesnika. Potraga je sprovedena putem oglasa u njemačkim gradovima na više jezika (njemačkom, engleskom, ruskom, hebrejskom), kao i objavama na društvenim mrežama.

Međutim, javilo im se znatno više ljudi. Do sada je 111 žena i muškaraca govorilo u intervjuima ili grupnim diskusijama.

Generalno, navode autorke, pokazalo se da učesnici studije doživljavaju 7. oktobar kao „snažno, potresno iskustvo“ i istorijsku prekretnicu. Jevreji i Jevrejke primjećuju kod drugih „relativizaciju, legitimizaciju i veličanje genocidnog nasilja 7. oktobra“. Za njih same, ta subota u oktobru 2023. godine podijelila je njihove živote na period „prije“ i „posle“ tog dana.

Međutim, pojedinici su imali i pozitivna iskustva: tako je jedna zaposlena Jevrejka objasnila da su joj odmah, prvog dana terora, prvo muslimanske kolege pisale i pokazale solidarnost i podršku. To je jedan od rijetkih pasusa u studiji od oko 110 stranica u kojoj se pominje iskustvo solidarnosti iz nejevrejske većinske zajednice.

Ataman: Potrebno je unaprijediti zakon protiv diskriminacije

Studija pokazuje „koliko antisemitizam oblikuje svakodnevni život Jevreja i Jevrejki u Njemačkoj. Oni su izloženi uvredama, prijetnjama, diskriminaciji i žive u stalnom stanju pripravnosti“, rekla je na predstavljanju studije u Berlinu Ferda Ataman, nezavisna povjerenica savezne vlade za antidiskriminaciju. Savezna agencija za borbu protiv diskriminacije finansirala je studiju.

Ataman je upozorila da Jevreji i Jevrejke moraju osjetiti „da je pravna država tu za njih“. Potrebno je, rekla je, dosledno krivično gonjenje i bolja zaštita od diskriminacije u svakodnevnom životu.

Konkretno je navela potrebu za „boljim zakonom o antidiskriminaciji koji efikasnije djeluje protiv antisemitizma“. Postojeći zakon, koji je na snazi od 2006. samo djelimično štiti izraelske državljane u Njemačkoj od diskriminacije.

Šuster: Dramatično zaoštravanje situacije

Predsjednik Centralnog saveta Jevreja u Njemačkoj, Jozef Šuster, rekao je da studija pokazuje „uznemirujuću sliku“ koja pak Jevreje „nimalo ne iznenađuje“. Radi se o „svakodnevnim“ iskustvima antisemitizma i o „dramatičnom zaoštravanju situacije“.

Rad na studiji se nastavlja. Završni izvještaj, planiran za proleće 2026. još detaljnije će baviti iskustvima i brigama djece i mladih. Osim toga, baviće se i perspektivama jevrejskih i izraelskih zajednica u Njemačkoj u budućnosti.