Nina Verkhojzer  [ DW ]

04. 10. 2025. 07:40

Kako Njemačka hoće da riješi svoj problem sa dronovima

„Svi zaostajemo kada je riječ o odbrani od dronova“, priznao je nedavno ministar odbrane Boris Pistorijus (SPD). Nakon što su posljednjih nedjelja ruski dronovi narušili vazdušni prostor više zemalja NATO, nesigurnost je velika. Iznad Njemačke su više puta primijećeni navodno ruski dronovi.

„Preduzimamo sve što je moguće, da bismo nadoknadili taj zaostatak“, uvjeravao je Pistorijus u programu Drugog njemačkog televizijskog kanala (ZDF).

Zašto je odbrana od dronova u Njemačkoj tako loše organizovana? Jedan od razloga je oprema. Obaranje dronova borbenim avionima, kao što je to nedavno učinila Poljska, jeste moguće, ali je skupo i opasno iznad naseljenih područja.

Čekanje na Skajrendžer

Bolje rješenje je protivvazdušni tenk Skajrendžer kompanije Rajnmetal, koji može brzo da se premjesti i da se bori protiv rojeva dronova. Bundesver je naručio 19 komada, ali će isporuka početi tek od 2027. Vojni stručnjaci procenjuju da su potrebe znatno veće.

Njegovog prethodnika, protivavionski tenk Gepard, Bundesver je povukao iz upotrebe prije nekoliko godina, a kasnije ga je predao ukrajinskim oružanim snagama i njime se veoma efikasno brane od ruskih napada dronovima.

Pored ometača, i dronovi su efikasno sredstvo protiv dronova. Bundesver je nedavno dobio presretačke dronove njemačke proizvodnje, koji neprijateljske dronove „hvataju“ pomoću mreža.

„Moramo da uspostavimo višeslojnu odbranu, u kojoj postoje različite mogućnosti da se dronovi obore ili prisile na pad – elektronske protivmere, kinetičke mjere i zatim niskotehnološke mere poput bacača mreža“, rekla je za Dojče vele Ulrike Franke, ekspertkinja za dronove iz Evropskog savjeta za spoljne odnose.

Podijeljena nadležnost za odbranu od dronova

Još jedan problem sa kojim se Njemačka suočava u odbrani od dronova jeste pitanje nadležnosti - koja je podijeljena između Bundesvera i policija 16 saveznih pokrajina. Ta podjela ima istorijske razloge i zapisana je u ustavu.

Odbrana od spoljašnjih napada, na primjer borbenim avionima ili velikim dronovima, spada u nadležnost Bundesvera. Bundesver može da reaguje i kada se dronovi pojave iznad vojnih objekata.

U svim drugim slučajevima, odbrana od dronova je zadatak policije, koja je zadužena za unutrašnju bezbjednost. Ako dron, na primjer, špijunira njemački aerodrom ili industrijski pogon, Bundesver ne može da bude pozvan.

Policija takođe raspolaže sredstvima za odbranu od dronova, ali se suočava sa izazovom da ih što brže dopremi na mjesto gdje je dron primijećen.

S obzirom na aktuelne prijetnje, Bundesver bi sada trebalo da dobije više nadležnosti u odbrani od dronova: prema planovima ministra unutrašnjih poslova Aleksandera Dobrinta (CSU), vojska bi trebalo da ima pravo da pruža pomoć policiji, na primjer obaranjem dronova. Zakon o bezbjednosti vazdušnog saobraćaja biće u skladu s tim izmijenjen.

Osim toga, Dobrint predlaže osnivanje novog centra za odbranu od dronova, koji bi koordinisao rad savezne i pokrajinskih vlasti.

Bezbjednosni stručnjaci smatraju nerealnim uspostavljanje sveobuhvatnog „zaštitnog štita od dronova“ iznad Njemačke.

Učiti od Ukrajine

Bez dronova se više ne može voditi rat – to se pokazalo u Ukrajini ubrzo nakon ruskog napada u februaru 2022. Radi se o stotinama hiljada.

Mali kamikaze-dronovi, napunjeni eksplozivom, uništavaju skuplju ratnu tehniku na frontu. Masovna upotreba izviđačkih dronova dovodi do toga da nijedno kretanje neprijatelja više ne ostaje neprimijećeno. Ovo „stakleno bojno polje“ radikalno je promijenilo način vođenja ratova.

Ulrike Franke preporučuje da se Ukrajina uzme kao uzor: „Potpuno je jasno da zemlje NATO moraju da gledaju ka Ukrajini i da od nje uče kako da brzo koriste, proizvode i modifikuju dronove“, rekla je za Dojče vele.

Prvi put se kupuju borbeni dronovi

Bundesver ne ubrzava samo aktivnosti u oblasti odbrane od dronova, već i kada je riječ o opremanju sopstvenih snaga dronovima.

Najviši njemački vojni zvaničnik - Generalni inspektor Bundesvera Karsten Brojer - nedavno je izjavio da će krajem ove godine Bundesver prvi put „pucati bojevom municijom“ iz naoružanih dronova.

Bundesver je zbog političkih nedoumica dugo odustajao od nabavke borbenih dronova - koristio je isključivo (nenaoružane) izviđačke dronove.

Kritičari su strahovali da bi prag za upotrebu vojne sile mogao da se snizi zbog bespilotnih letjelica kojima se upravlja na daljinu. Skepsu su izazvale i autonomne funkcije koje posjeduju mnogi dronovi.

Tek je rat u Ukrajini doveo do promjene. Njemačka vlada je 2022. odlučila da prvi put naoruža dronove Bundesvera. Naručene su vođene rakete za pet dronova Heron TP – to su dronovi izraelske proizvodnje veličine aviona.

Odluka da se nabave i kamikaze-dronovi donijeta je marta 2025. Time „za Bundesver počinje nova era“, navodi se u Ministarstvu odbrane. Tamo se mali jednokratni dronovi vode pod nazivom loitering munition, što se može prevesti kao „lutajuća municija“ - jer dron relativno dugo luta i kruži iznad cilja prije nego što se obruši i eksplodira.

Klasifikacija kamikaza-dronova kao „municije“ ima sasvim praktične razloge: municija se ispaljuje i time se troši.

Veći dron, međutim, smatra se bespilotnim vazduhoplovom. Kada je riječ o bezbjednosti letenja i sertifikaciji osoblja, za letilice važe znatno stroži tehnički zahtjevi, koji se ovako zaobilaze.

Brzi ciklusi inovacija otežavaju nabavku

Bundesver je već počeo da obučava vojnike za upotrebu i odbranu od dronova. Ta sposobnost se sada smatra „veštinom koju mora da posjeduje svako“, odnosno da je mora savladati svaka vojnikinja i svaki vojnik. Za tu svrhu i za neposredne potrebe nabavlja se određeni broj dronova.

Međutim, Bundesver ne planira da skladišti hiljade dronova. Tehnologija u ovoj oblasti napreduje toliko brzo da bi uobičajeni način vojne nabavke – dugotrajna priprema i dugotrajna upotreba – bio kontraproduktivan. Zato se sa proizvođačima ugovara da po potrebi brzo isporuče veće količine dronova koji odgovaraju najnovijim standardima.

Nije iznenađenje što su njemački startapi iz oblasti vještačke inteligencije prvi izbor za ovaj veliki posao. Među njima je i firma Helsing iz Minhena, osnovana 2021. koja je već proizvela više hiljada borbenih dronova za Ukrajinu.