Dijana Roščić (izvor: ARD i agencije)  [ DW ]

05. 10. 2025. 11:17

Češka: Babišova stranka ostvarila ubjedljivu pobjedu

Na parlamentarnim izborima u Češkoj, pokret ANO postao je najjača politička snaga. Dosadašnja opoziciona partija osvojila je 35 odsto glasova. To pokazuju podaci češke statističke službe ČSU.

Poslije četiri godine u opoziciji i poraza na predsjedničkim izborima 2023. godine, Andrej Babiš (71) je uspio da se vrati na političku scenu. Slaveći pobjedu je rekao da je to „istorijski uspjeh".

Poraz centrističko-desničarske koalicije

Centrističko-desna koalicija „Spolu" (Zajedno), koju predvodi premijer Petr Fijala, pala je na 23 odsto glasova (2021: 27,8%). Fijala je čestitao svom protivniku na pobjedi: „Rezultat je jasan i mora se prihvatiti kao demokrata."

Dosadašnji koalicioni partner Fijale, Partija gradonačelnika – osvojila je 11,1 odsto. Pirati su dobili 9 odsto glasova.

Slijede dvije potencijalne koalicione partije za Babiša: desničarska „Sloboda i direktna demokratija" (SPD) Tomija Okamure (7,8 %) i nova stranka, takozvani Motoristi (6,8%) . Ultradesna SPD zahtijeva referendum o izlasku Češke iz EU i NATO kao i odlazak više od 383.000 ukrajinskih izbjeglica.

Ustav ostavlja predsjedniku Petru Pavelu prilično slobodne ruke u odluci kome će povjeriti mandat za sastav vlade. Uobičajeno je, međutim, da to bude stranka sa najviše poslaničkih mandata.

Očekuje se zaokret u politici prema Ukrajini

Babiš je tokom kampanje najavio kraj isporuka oružja Ukrajini. To bi značilo kraj češke inicijative za artiljerijsku municiju, koja je od početka već isporučila oko 3,5 miliona komada municije velikog kalibra Kijevu.

Vladajuće partije su u kampanji stavile fokus na prijetnje iz Rusije.

Međutim, prema mišljenju posmatrača, za mnoge birače u centru pažnje bila je briga za sopstveni novčanik. Iako je godišnja inflacija nedavno iznosila samo 2,5 odsto, tokom 2023. dostizala je dvocifrene vrijednosti. Partija ANO je na plakatima obećavala niže poreze i jeftiniju energiju.

Jačanje desnice u EU

U Evropskoj uniji bi sada mogla da poraste zabrinutost: ANO je prešla iz liberalne frakcije „Obnovimo Evropu" u redove desničarsko-populističkih i ekstremno desnih „Patriota za Evropu". Tamo je zajedno sa Fidesom Viktora Orbana iz Mađarske, FPO iz Austrije i Nacionalnim okupljanjem iz Francuske.

Slovački premijer Robert Fico, koji važi za proruski orijentisanog, nije dio te grupacije, ali se već raduje novoj „trojki" sa Orbanom i Babišom.

ARD-ov dopisnik Danko Handrik očekuje da će jasna pobjeda Babiša ojačati snage kritične prema EU na istoku, poput vlada Mađarske i Slovačke.

Problemi sa elektronskom ličnom kartom

Više od osam miliona Čeha bilo je pozvano da glasa za 200 mjesta u Poslaničkom domu, koji je važniji od dva doma parlamenta. Po prvi put, češki građani iz inostranstva mogli su da glasaju putem pošte. Ranije su morali lično da glasaju u diplomatskim predstavništvima.

Glasanje je bilo u sjenci problema sa elektronskom ličnom kartom, koja je trebalo da omogući identifikaciju putem pametnog telefona. Prema navodima nadležne službe, razlog je bila preopterećenost zbog neočekivano velike potražnje.