Nemanja Rujević (priredio izbor iz štampe)  [ DW ]

28. 03. 2025. 10:59

Špigel: Normalni ljudi protiv sile Vučićevog režima

Opisujući jedno od okupljanja u Novom Sadu, njemački nedjeljnik Špigel piše o masi ljudi koja tiho promiče pored „šljaštećih tržnih centara i sivih jugoslovenskih stambenih blokova“.

„Tu su mladi parovi sa djecom, mršave penzionerke sa psima, krupni bajkeri sa žutim prslucima – i naravno studentkinje i studenti, žila kucavica protesta“, piše u članku.

Protest traje mjesecima, navodi Špigel, a vlastima se prebacuje da je do srži korumpirana. Ali, ovog puta, masa je tiha, jer je umro Vukašin Crnčević (19), kao šesnaesta žrtva nadstrešnice.

Protest ide dalje

Demonstracije u Beogradu od 15. marta opisuju se kao „najveće od raspada Jugoslavije“.

„U žiži protesta su optužbe na račun čovjeka kojeg u Njemačkoj i Evropi obično vide kao garanta stabilnosti u često uzavrelom regionu. Demonstranti prebacuju korupciju i nepotizam vladajućoj kasti autokratskog predsjednika Aleksandra Vučića. Traže fer izbore i nezavisne medije. Ukratko – više demokratije“, piše reporter Špigela.

No, ocjenjuje se da za sada masovni protesti ništa nisu promijenili u odnosima moći.

„Zato ljudi protestuju dalje“, piše nedjeljnik, navodeći primjere gađanja funkcionera Srpske napredne stranke jajima, upad u lokalnu skupštinu u Bogatiću i protest na godišnjicu početka NATO bombardovanja, a pred zgradom Generalštaba koju vlast hoće da ruši kako bi Trampov zet gradio luksuzni kompleks.

„Upravo takvi lokalni protesti održavaju veliki pokret. Među demonstrantima kruže glasine o masovnom štrajku koji bi trebalo da parališe cijelu Srbiju“, piše Špigel i ocjenjuje:

„Ako Vučiću izmakne kontrola nad zemljom, to bi bio najveći transfer moći na Zapadnom Balkanu još od rušenja srpskog despota Slobodana Miloševića. To omogućavaju ljekari, advokati, poljoprivrednici, profesori, studenti. Normalni ljudi koji se sili vlasti suprotstavljaju mahom mirno.“

Gdje je ta „obojena revolucija“?

Reporter opisuje novosadski Filozofski fakultet u blokadi – bijelu maramu sa krvavocrvenom šakom, studente koji čuvaju ulaz, kartone sa jabukama i pomorandžama, madrace na naduvavanje…

„Na mjestima poput ovog predsjednik Vučić i srpska žuta štampa vide prste stranih plaćenika i batinaša. Pobunu studenata je Vučić pokušao da predstavi kao ’obojenu revoluciju’ kojom se upravlja spolja“, piše Špigel.

Magdalena Jevtić (22), koja u Novom Sadu studira engleski i učestvuje u blokadama, prevrće očima na priče o „obojenoj revoluciji“. „Kad čitam o tome, ne znam da li da se smijem ili da plačem“, kaže ona.

Studentkinja opisuje kako od decembra nema nastave i pokazuje prostoriju u kojoj spava. „Zapravo je prilično distopijski. Ovdje bi trebalo da radimo nešto drugo, a ne da spavamo na podu.“

Pojašnjava zašto mladi ljudi žrtvuju godinu obrazovanja: „Naše diplome su bezvrijedne ako ne možemo da živimo u slobodnoj zemlji“, kaže, i dodaje da se zamalo odselila u Holandiju, kao što hiljade mladih odlaze svake godine. Ali, onda su počeli protesti.

„Najviše bih voljela da ostanem ovdje u Srbiji“, priča Jevtić. „Prvi put u životu imam osjećaj da nismo sami.“ Pad nadstrešnice izazvao je neku vrstu kolektivne traume – Jevtić kaže da je bilo ko mogao da se nađe pod nadstrešnicom. „Sad svi znaju da korupcija može da nas ubije.“

„Masivna korupcija“ u vrhu vlasti

Reporter Špigela obišao je i Vladimira Beljanskog, predsjednika Advokatske komore Vojvodine, koja je učestvovala u jednomjesečnom štrajku advokata, a studente podržava donacijama i besplatnom pravnom pomoći.

„Sigurni smo da u najvišim prstenovima režima postoji masivna korupcija“, kaže on. Ide na svake demonstracije, jer „nema nezavisnog pravosuđa u Srbiji“ i u protestima vidi zrno nade. „Do 1. novembra smo mislili da se više i ne isplati pričati o ovim stvarima. Sad izgleda sasvim drukčije.“

Beljanski zagovara ekspertsku vladu koja bi u roku od šest mjeseci ili godinu raskrstila sa korupcijom. Izbori, kaže, ničemu ne služe ako institucije ne funkcionišu i mediji nisu slobodni.

Advokat takođe kritikuje Evropsku uniju, čiji je inače podržavalac. „Nastaje utisak da se Evropska unija u Srbiji zanima samo za litijum.“

Strah za plodnu zemlju

Na kraju Špigel piše o posjeti poljoprivredniku Milanu Pajiću (52) iz Badovinaca, na samoj granici sa BiH. Teško je, opisuje reporter, zamisliti tog mirnog čovjeka među bijesnim građanima pa ipak je bio među onima koji su protestovali u Bogatiću kad je masa upadala u Skupštinu Opštine, razbijala prozore i bacala jaja.

„Ovo je samo vježba, to će se uskoro dešavati i u Beogradu“, rekao je Pajić tada. „Vučić je prodao našu zemlju, ali mi svi zajedno mu to više nećemo dozvoljavati.“

Špigel piše: „Ovdje u poljoprivrednoj Mačvi, između Save i Drine, dugo je djelovalo da je moć Vučićeve SNS nedodirljiva. Ali, sada ljudi ovdje samo pričaju o sirovinama. Jer u malenoj dolini Jadra, jedva sat vremena vožnje dalje, britansko-australijski rudarski koncern Rio Tinto hoće da vadi hiljade tona litijuma godišnje.“

Od posjete kancelara Olafa Šolca Beogradu, ti planovi za litijum se smatraju maslom Njemaca, piše Špigel.

„Vučićevi kritičari vide litijumske planove kao jedan od mnogih primjera propasti njegove spoljne politike. Dugogodišnji vlastodržac gaji dobre odnose sa Moskvom i Pekingom. Istovremeno očijuka sa Trampom, isporučuje municiju Ukrajini. Evropljanima u izgled stavlja isplative poslove sa sirovinama“, navodi se u tekstu.

Vlasti su tobože povukle planove da za sirovinama tragaju i u opštini Bogatić, „ali bijes u ovom plodnom krajičku Srbije ne popušta. Preveliki je strah da će se i ovdje prije ili kasnije vaditi litijum ili bor i tako zagaditi podzemne vode“, piše Špigel.

„To bi ubilo našu zemlju“, kaže Pajić, koji je i prvi čovjek udruženja poljoprivrednika „Naše mlijeko“. Svojim traktorom je zato išao na protest u Beograd.