Tufik Softić

Ko je prije deset godina omogućio izgradnju MHE u NP Prokletije?

Građanski aktivisti iz Plava zatražili su još jednom odgovor na pitanje ko je svojevremno dao dozvole da se tri rijeke pitke vode U NP Prokletije stave u cijevi za potrebe izgradnje maih hidrocentrala.

„Ko je dao saglasnost iz tadašnjeg Ministarstva ekologije, Agencije za zaštitu životne sredine i Nacionalnog parka Prokletije? Gdje je završila šumska građa od krčenja trase za dalekovod i cijevi za male hidrocentrale Građani imaju pravo da znaju imenom i prezimenom ko stoji iza odluka koje ugrožavaju najvredniji prirodni resurs, a to je voda“ – napisali su oni u javnom obraćanju državnim institucijama.

Građanski i ekološki aktivisti su podsjetili da ekocid ne zastarijeva, kao ni ratni zločin, i da će neko će kad-tad morati da odgovara zbog izgradnje dvije male hidroelektrane u srcu Nacionalnog parka Prokletije.

Prije deset godina kroz nacionalni park iskopano je deset kilometara kanala širine dva metra i dubine na pojedinim mjestima i do deset metara.

„Pokušajte danas da tražite dozvolu da vam neko omogući da prokopate bilo kakav kanal u bilo kojem nacionalnom parku. MI tvrdimo da je to što je učinjeno tada u Nacionalnom parku Prokletije najveći ekocid na Balkanu i neko će morati zbog toga da odgovara“ – kažu plavski građanski aktivisti.

Oni su ranije zatražili od privatnih vlasnika MHE i državnih institucija da pokažu elaborat o zaštiti životne sredine koji je trebalo da postoji kada su građene te dvije male hidroelektrane u srcu Nacionalnog parka „Prokletije“.

„Zanima nas ko je bio taj ko je stavio potpis na taj dokument i svjesno počinio krivično djelo. Ko je potpisao eleborat da se u srcu Nacionalnog parka Prokletije baci atomska bomba. To su razmjere štete koja je ovdje napravljena izgrdnjom te dvije male hidroelektrane“ – kažu aktivisti.

NP Prokletije je proglašen 2009. godine, a neko je 2016. uveo tešku mehanizaciju u srce nacionalnog parka i pokupio u cijevi od azbesta tri rijeke pitke vode, što će, kako smatraju, imati dalekosežne posljedice, jer je izvršena takozvana „drenaža terena“.

Niko nije ispitao kuda idu podzemne vode prije izgradnje tih malih elektrana. Nestale su stare vojne mape podzemnih voda koje su postojale, pa je zemljište od tada ostalo suvo.

Građanski aktivista podsjećaju da su upravo u decembru 2015. godine poslanici tadašnje većine izglasali neustavne stavke za podsticaj izgradnje obnovljivih izvora energije (OIE), na računima za struju, i sve građane Crne Gore doveli u poziciju da finasiraju izgradnju malih elektrana, pa i dvije u NP Prokletije. Tako je 2016. godine firmi „Kronor“ iz Podgorice neko dao koncesije za gradnju MHE na tri rijeke koje izviru u u NP Prokletije.

To su rijeke Hridska i Babinopoljska iz kojih je voda dovedena do jedne hidrocentrale, kao i treća rijeka, Treskavička, na čijim vodama je izgrađena druga hidrocentrala.

Vodozahvati su u strogoj zoni Nacionalnog parka Prokletije, a zatim su te rijeke cijevima u dužini od više kilometara dovedene do mašinskih postrojenja, odnosno malih hidrocentrala, koje se nalaze u takozvanoj zoni zaštite nacionalnog parka.

Nacionalni park Prokletije proglašen je 2009. godine, a tadašnje vlasti, od lokalnih do državnih, u sprezi sa tajkunima, dozvolile su gradnju malih elektrana u srcu ovog parka 2016. godine.  

Prema nešto ranijim podacima iz centralnog registra, vlasnik firme „Kronor“, koja je tada dobila koncesije za izgradnju malih hidroelektrana u NP Prokletije, je kompanija „Kroling“. Vlasnik te kompanije bio je Željko Mišković, dok su po deset procenata imali „Normal kompani“ i „Mont hidro“. Vlasnik „Normala“ je bio Željko Burić, a „Mont Hidra“ Predrag Bajović, šura nekadašnjeg premijera Igora Lukšića.

Ovom preduzeću su građanski aktivisti nakon toga onemogućili da na području plavske opštine izgradi još nekiliko hidrocentrala i zarobe još tri rijeke - Komaraču, Đuričku i Murinsku.

Prije nekoliko mjeseci Nevladina organizacija “Euromost” podnijela je Vrhovnom državnom tužilaštvu krivičnu  i zatražila da se ispitaju sva odgovorna lica u koja su dozvolila kroz saglasnost uticaja na životnoj sredinu, da se u zaštićenom području i srcu Nacionalnog parka „Prokletije“ u cijevi stave tri rijeke pitke vode i izgrade dvije male hidrocentrale.

Brzo su dobili odgovor da je njihova krivična prijava proslijeđena na dalje postupanje Višem državnom tužilaštvu u Podgorici. U ovoj NVO smatraju da nema ništa nejasno, odnosno da su činjenice tu, da je ekocid napravljen, da je neko odgovoran, a da nije nije teško utvrditi ko je bio u to vrijeme odgovoran.

Do danas, međutim, nema pomaka u ovom predmetu, pa su se građanski i ekološki aktivisti iz Plava obratili javnosti i ponovo zatražili odgovore na pitanja u vezi sa izgradnjom malih hidrocentrala u srcu nacionalnog parka.