B.B. [ RTS ]

Sijeda kosa može biti poseban mehanizam tijela da izbjegne smrtonosni rak

Prema novoj studiji istraživača u Japanu, prisustvo sijede kose može biti dobar znak da se vaše tijelo prirodno štiti od raka.

Serija eksperimenata na miševima sugeriše da smo tokom evolucije postali sposobni da se oslobodimo ćelija koje su u riziku da postanu tumor, i to na račun malo našeg pigmenta.

Naše ćelije su inače rutinski izložene nizu „genotoksičnih napada“, odnosno oštećenja DNK izazvanih širokim spektrom faktora okoline.

Ćelije kože snose najveći teret mnogih takvih oštećenja, s obzirom na njihovu ulogu u zaštiti naših unutrašnjih organa od spoljašnjeg svijeta.

Oštećenje DNK može doprinijeti starenju ćelija, kao i razvoju raka, iako su specifični genotoksini, signali i ćelijski mehanizmi povezani sa fizičkim znacima starenja za nauku još nedovoljno jasni.

Nova studija se posebno fokusira na melanom, vrstu raka koja se pretežno nalazi u koži, i koja potiče iz melanociti – specijalizovanih ćelija kože koje proizvode melanin, pigment odgovoran za boju kože i kose.

Sami melanociti nastaju iz matičnih ćelija koje se nalaze unutar folikula dlake kože sisara, gdje održavaju pigmentaciju kože i dlake putem redovne regeneracije.

Koristeći eksperimente sa miševima, istraživači su profilisali odgovore gena tkiva kako bi otkrili sudbinu matičnih ćelija izloženih različitim vrstama oštećenja DNK.

U slučaju oštećenja poznatog kao dvostruki prekid lanca, u kojem su oba lanca u dvostrukoj spirali DNK prekinuta, istraživači su identifikovali specifičan odgovor.

Matične ćelije su se nepovratno diferencirale i nestale, što je rezultiralo time da dlaka miša postane sijeda. Poznat kao diferencijacija spregnuta sa starenjem, ili „seno-diferencijacija“, ovaj proces se oslanja na aktivaciju signalnog puta nazvanog p53-p21, koji pomaže u regulisanju ćelijskog ciklusa.

S druge strane, određeni kancerogeni faktori su izazvali drugačiji odgovor. Istraživači su tretirali kožu miševa ultraljubičastim B (UVB) svetlom i 7,12-dimetilbenz(a)antracenom (DMBA), snažnim kancerogenom koji se često koristi za izazivanje rasta tumora u laboratorijskim istraživanjima.

Kada su bile izložene ovim kancerogenima, matične ćelije su zaobišle (izostao je) proces diferencijacije koji se dogodio nakon dvostrukih prekida, čak i ako su ćelije pretrpjele oštećenje DNK, otkrila je studija.

To povlačenje kao odgovor na oštećenje DNK može uzrokovati gubitak boje kose, a to može ukazivati i na manji rizik od raka kože, navode autori studije.

Kada su bile izložene UVB ili DMBA, matične ćelije melanocita zadržale su svoje sposobnosti samoobnavljanja i nastavile su da se kloniraju, izvještavaju istraživači. Ovaj efekat je podržan citokinom koji se zove faktor matičnih ćelija (SCF), koji je uključen u regulaciju vođenja melanocita ka njihovom pravom mjestu u koži.

Izlučen u lokalnom mikrookruženju matičnih ćelija, SCF takođe suzbija seno-diferencijaciju (prirodni mehanizam odbrane).

Umjesto da obuzda oštećenje DNK, ovo povećava rizik od razvoja tumora podstičući kompromitovane (potencijalno maligne) ćelije da nastave da se razvijaju.

„Ovi nalazi otkrivaju da ista populacija matičnih ćelija može da prati antagonističke sudbine – iscrpljivanje ili širenje – u zavisnosti od vrste stresa i signala mikrookruženja“, kaže vodeća autorka Emi Nišimura, biolog sa Univerziteta u Tokiju.

„To objašnjava proces sijedjenja kose i funkcije melanoma, ne kao nepovezane događaje, već kao različite ishode odgovora matičnih ćelija na stres“, dodaje ona.

Ovo ne znači da je sijeda kosa sama po sebi odbrana od rizika od raka, napominju istraživači. Proces dobijanja sijedih vlasi je rezultat seno-diferencijacije. To je vrsta zaštitnog procesa koji pomaže tijelu da reaguje na genotoksični stres eliminisanjem potencijalno opasnih ćelija.

Međutim, kada se taj proces ne odvija, opstanak i proliferacija oštećenih metičnih ćelija mogu favorizovati melanom, odnosno neće mu smetati da se razvija.

Potrebna su dodatna istraživanja kako bi se rasvijetlili uključeni mehanizmi i istražili fenomeni odgovora ćelija kod ljudi, ali ovo već predstavlja značajan skok na tom putu razumijevanja.

Autori pišu da ovim uvidom u molekularne krugove koji upravljaju „različitim sudbinama matičnih ćelija“, studija predstavlja model koji pomaže u objašnjavanju ključnih detalja o vezi između starenja tkiva i raka.

Studija je objavljena u časopisu Nature Cell Biology.