B.Bu. [ Euronews ]

Kako je nastao Dan zahvalnosti i zašto je postao simbol američkog identiteta

Dan zahvalnosti (Thanksgiving) jedan je od najprepoznatljivijih praznika u Sjedinjenim Američkim Državama. To je dan kada se milioni Amerikanaca okupe oko trpezarijskog stola, zahvale na onome što imaju i uživaju u porciji ćuretine, krompira i nezaobilazne pite od tikve.

Međutim, kako je sve počelo i zašto je ovaj praznik postao simbol američkog identiteta?

Najčešće pominjana istorijska prekretnica vezana za Thanksgiving je 1621. godina, kada su hodočasnici (Pilgrims) iz engleske kolonije Plymouth organizovali trodnevnu gozbu zajedno s pripadnicima plemena Wampanoag.

Ovaj događaj, prema zapisima iz Plymouth Colony Records i kasnijim interpretacijama američke istoriografije, nije bio "prvi Thanksgiving" kako ga danas poznajemo, ali jeste jedna od najranijih dokumentovanih zajedničkih gozbi kolonista i domorodaca sa temom zahvalnosti na uspješnoj žetvi.

Za hodočasnike, koji su preživjeli tešku zimu uz ogromne gubitke, ovaj je trenutak imao duboko simboličko značenje, a za Wampanoage, koji su pružili ključnu pomoć kolonistima u snalaženju u novom okruženju, to je bio čin diplomacije i održavanja mirovnih odnosa.

Od lokalnog običaja do nacionalnog praznika

Tokom 17. i 18. vijeka razne kolonije i američke države povremeno su proglašavale dane zahvalnosti, obično nakon dobrih žetvi ili važnih političkih događaja.

Džordž Vašington je prvi predsjednik SAD-a koji je proglasio nacionalni Dan zahvalnosti. To se dogodilo 3. oktobra 1789. godine, kada je donio predsjedničku proklamaciju u kojoj je odredio: 26. novembar 1789. kao Dan zahvalnosti i molitve u cijeloj novoj republici.

Cilj je bio zahvaliti se na donošenju Ustava i uspješnom okončanju Američke revolucije. Ovaj datum smatra se prvim službenim “federalnim” Danom zahvalnosti u američkoj historiji.

No, tek je tokom Američkog građanskog rata ovaj praznik dobio nacionalni karakter. Zasluge se često pripisuju Sarah Josephi Hale, istaknutoj američkoj spisateljici i urednici, koja je godinama vodila kampanju da se Dan zahvalnosti proglasi nacionalnim praznikom.

Na njene apele odgovorio je predsjednik Abraham Linkoln, koji je 1863. godine proglasio posljednji četvrtak u novembru nacionalnim Danom zahvalnosti prvenstveno sa ciljem jačanja jedinstva u vremenu dubokih podjela.

Kasnije je predsjednik Franklin D. Ruzvelt 1941. godine potpisao zakon kojim se Dan zahvalnosti trajno fiksira na četvrti četvrtak u novembru.

Kako Amerikanci danas slave Thanksgiving

Današnji Thanksgiving je kombinacija tradicije, porodičnih običaja i modernog američkog načina života. Najtipičnija obilježja uključuju porodična okupljanja, tradicionalna jela (pečena ćurka, sos od brusnica, pire krompir, zeleni grah i kolači od tikve ili oraha), parade, američki fudbal i volontiranje.

Ipak, u modernoj Americi postoji i kritički osvrt na ovaj praznik, posebno među starosjedilačkim narodima, koji posljednji četvrtak u novembru obilježavaju kao Dan žalosti (National Day of Mourning), podsjećajući na kolonijalno nasilje koje je uslijedilo nakon prvih kontakata.