B.B. [ RTS ]

Mahovina u svemiru: Spore preživjele devetomjesečno putovanje van MSS

Met Dejmon je u filmu „Marsovac" uzgajao krompir kako bi preživio do dolaska spasilačke misije, ali naučnici kažu da bi mahovina jednog dana mogla da pomogne u pretvaranju prašine i stijena drugih planeta u plodno zemljište.

Physcomitrella patens, ili mahovina koja se širi, već je poznata kao pionirska vrsta – iako je bila jedna od prvih biljaka koja se pojavila u područjima neplodnog blata. Sada su istraživači otkrili da spore mahovine mogu preživjeti najmanje devet mjeseci zalijepljene za spoljašnjost Međunarodne svemirske stanice (MSS) i dalje se razmnožavati kada se vrate na Zemlju.

Iako je biljka nejestiva, istraživači kažu da bi nalazi mogli biti važni za istraživanje svemira.

„Iako se mahovina možda ne može naći na našoj trpezi, njena otpornost nudi uvid u razvoj održivih sistema za održavanje života u svemiru. Mahovine bi mogle pomoći u stvaranju kiseonika, kontroli vlažnosti ili čak formiranju zemljišta“, navodi dr Tomomiči Fudžita, glavni autor studije sa Univerziteta Hokaido u Japanu.

Pišući za časopis iScience, Fudžita i kolege izvještavaju kako su izložili tri različite strukture mahovine simuliranom svemirskom okruženju na Zemlji.

Spore mahovine u kućištu bile su pričvršćene za spoljašnjost MSS i ostavljene devet mjeseci prije nego što su vraćene na Zemlju. Otkrili su da su spore mahovine zatvorene u strukturi poznatoj kao sporangijum bile najotpornije i da su mogle da klijaju nakon izlaganja nivoima UVC zračenja koji su prelazili 100.000 džula po kvadratnom metru.

Dalji testovi ukazuju da su ove spore zatvorene takođe otporne na uslove vakuuma, duboko smrzavanje, visoke temperature i zračenje unutar vakuuma.

Istraživači su zatim poslali spore u kućištu na MSS, koristeći letjelicu 'Cygnus NG-17'. One su bile pričvršćene na spoljašnjost MSS u držačima za uzorke sa različito podešenim filterima i ostavljene devet mjeseci.

Nakon što su uzorci vraćeni na Zemlju, istraživači su otkrili da svi pokazuju visoke stope klijanja, primijetivši da čak i oni koji su bili potpuno izloženi UV zračenju u svemiru imaju stopu klijanja od 86% – u poređenju sa stopom klijanja od 97% za spore koje su ostale na Zemlji. Međutim, jedna vrsta hlorofila u uzorcima izloženim svemiru pokazala je znake degradacije.

„Ako takve spore mogu da izdrže dugotrajno izlaganje tokom međuplanetarnih putovanja, a zatim uspješno ožive nakon rehidratacije i zagrijevanja, mogle bi jednog dana doprinijeti uspostavljanju osnovnih ekosistema van Zemlje“, ističe dr Fudžita.

On je napomenuo da se studija fokusirala samo na preživljavanje pod uticajem svemira.

„Da li mahovina može da klija i raste pod različitim vanzemaljskim uslovima – uključujući različite nivoe gravitacije, sastave atmosfere i nivoe zračenja – ostaje otvoreno pitanje“, napominje dr Tomomiči Fudžita.

Dr Agata Županska iz SETI instituta, koja nije bila uključena u rad, pozdravila je studiju, ali je rekla da je već poznato da uspavani, osušeni biološki oblici poput spora ili sjemena pokazuju znatno veću otpornost na ekstremne uslove u okruženju nego hidrirane ćelije ili tkiva. Ona je rekla da su slični eksperimenti izlaganja sjemenu, uključujući i sjeme svemirskih usjeva, već sprovedeni van MSS.

Županska je takođe naglasila da spoljašnje okruženje MSS, iako surovo, ne predstavlja u potpunosti složenost pravih uslova dubokog svemira, uključujući one na Mjesecu ili Marsu.

„Vrijednost svemirskih biljaka se ostvaruje samo ako mogu aktivno da rastu i napreduju van Zemlje“, rekla je ona. „Iako je otpornost spora važna, ona predstavlja samo početni korak ka širim ciljevima uzgoja biljaka u vanzemaljskim okruženjima.“