[ T.G./RTS ]

KROFNASTO NEBESKO TIJELO

Teleskop Džejms Veb snimio muke daleke zvijezde, ovako sunce umire

Svemirski teleskop Džejms Veb snimio je zadivljujuće slike posljednjih faza života daleke zvijezde sa izuzetnom preciznošću i detaljima. Krofnasto nebesko tijelo udaljeno je od nas oko 2.600 svjetlosnih godina.

Snimci visoke rezolucije koje je objavio međunarodni tim astronoma otkrivaju strukturu planetarne magline u obliku krofne pod nazivom Prsten maglina, odnosno Mesje 57.

Riječ je o dobro poznatom objektu, koji se nalazi u sazvježđu Lira, udaljenom oko 2.600 svjetlosnih godina od Zemlje.

Maglina je nastala kada je umiruća zvijezda izbacila veliki dio svog materijala u svemir, proizvodeći prstenove živopisnih boja, mjehuriće koje se šire i isprepletane tanke oblake. Slična sudbina čeka i naše Sunce kada „mu istekne vrijeme“, za više milijardi godina.

Fotografije visoke rezolucije koje je uhvatila infracrvena kamera (Nircam) teleskopa Džejms Veb pokazuju ne samo strukturu omotača magline, koji se širi već i unutrašnji region oko njenog centralnog bijelog patuljka, veoma guste zvijezde koja je otprilike veličine planete.

Iako nemaju nikakve veze sa planetama, takva nebeska tijela poznata su kao planetarne magline.

Termin je zaostao iz ranih dana astronomije kada su naučnici naoružani malim teleskopima mislili da liče na planete.

„Očekuje se da zvijezde poput Sunca okončaju svoje živote kao bijeli patuljci tako što će izbaciti svoje spoljašnje omote, koji zatim formiraju prelijepe planetarne magline osvjetljene njihovim vrelim centralnim zvijezdama“, rekao je Majkl Barlou, profesor emeritus fizike i astronomije na Londonskom univerzitetskom koledžu, koji je predvodio stručni tim.

Šarene trake u maglini stvaraju hemijski elementi koji emituju svjetlost na različitim talasnim dužinama.

Astronomi se nadaju da će analizirajući slike, doći do novih saznanja o složenim procesima koji stvaraju strukture maglina, kao i o životnim ciklusima zvijezda i elementima koje izbacuju u kosmos.

„Još ne razumijemo u potpunosti sve procese koji se dešavaju tokom ove faze koja podsjeća na transformaciju gusjenice u leptira. Prstenasta maglina u Liri je jedna od najbližih i najsjajnijih od ovih planetarnih maglina i stoga je idealna meta za teleskop Džejms Veb, u cilju proučavanja procesa koji dovode do formiranja prašnjavih molekularnih struktura koje vidimo na ovim slikama“, naglasio je profesor Barlou.