P. R. [ Beta ]

Deklasifikovani dokumenti

Hibridni napadi i orkestrirana kampanja u Rumuniji

U izbornom periodu u Rumuniji bilo je "agresivnih hibridnih ruskih napada", a pobjeda desničarskog kandidata Kalina Đorđeskua bila je rezultat koordinisane kampanje na društvenim medijima iza koje vjerovatno stoji "državni akter", pokazuju deklasifikovani dokumenti rumunskih obavještajnih agencija.

Evropska komisija je poslije objavljivanja ovih informacija pojačala praćenje TikToka i naredila platformi da čuva sve podatke i dokaze vezane za rumunske izbore, ali i za predstojeće izbore u EU, u slučaju dalje istrage o usklađenosti te platforme sa obavezama prema Zakonu o digitalnim uslugama.

U jednom od dokumenata sa kojih je 4. decembra skinuta oznaka tajnosti, navodi se da je Đorđesku masovno promovisan na platformi TikTok preko koordinisanih naloga, preporučenih algoritama i plaćene promocije, prenosi Rojters.

Đorđesku je tvrdio da u kampanji nije trošio nikakav novac. U intervjuu za rumunsku televiziju je odbacio deklasifikovana dokumenta kao očajnički pokušaj rumunskog političkog establišmenta da ga spriječi da pobjedi u drugom krugu.

Prema dokumentima, plaćeni influenseri, zajedno sa članovima ekstremističkih, desničarskih grupa i ljudi povezanih s organizovanim kriminalom, promovisali su kandidaturu Đorđeskua onlajn. U dokumentima se ne tvrdi direktno da je Rusija pokušala da utiče na izbore, ali se to "snažno sugeriše", navodi Politiko.

Prethodno skrivena mreža, koja je uglavnom radila na TikToku i bila uglavnom neaktivna od svog pokretanja 2016. godine, aktivirana je dvije nedjelje prije izbora.

Operateri mreže, regrutovani i koordinisani preko kanala na platformi za razmjenu poruka Telegram, koristili su metode tipične za "način rada" državnog aktera, zaključila je nacionalna obavještajna agencija SRI.

"Aktivnost naloga je mogao da koordiniše državni akter", sugeriše se u dokumentu, uz ocjenu da iza kampanje stoji "veoma dobra kompanija za digitalni marketing" i da su u oni koji su u to bili uključeni vješti u zaobilaženju pravila TikToka.

Obavještajna služba je takođe navela da su podaci za pristup zvaničnim rumunskim vebsajtovima za izbore bili objavljeni na ruskim platformama za sajber kriminal, a da su ti podaci vjerovatno nabavljeni ciljanjem legitimnih korisnika ili korišćenjem legitimnog servera za obuku.

SRI je identifikovala više od 85.000 sajber napada koji su imali za cilj da iskoriste ranjivost rumunskog izbornog IT sistema kako bi dobili pristup podacima, mijenjali sadržaj i rušili mrežu.

"Napadi su se intenzivno nastavili i tokom izbornog dana i noći poslije izbora", navela je agencija u dokumentu, dodajući da su napadi dolazili iz više od 33 zemlje, što otežava pripisivanje odgovornosti samo jednoj državi.

Rusija je negirala bilo kakvo miješanje u izbornu kampanju u Rumuniji.

Prema dokumentu rumunskog ministarstva unutrašnjih poslova, strategija je slična kampanji u susjednoj Moldaviji koja je imala za cilj da ubijedi građane da glasaju za proruskog kandidata na predsjedničkim izborima. Rusija je takođe, prema dokumentu, koristila slične taktike u kampanjama u Ukrajini prije invazije na tu zemlju.

Evropska komisija je danas saopštila da je naložila platformi da "zamrzne i sačuva podatke koji se odnose na stvarne ili predvidive sistemske rizike koje bi njen servis mogao da predstavlja za izborne procese i građanski diskurs u EU".

"Ovaj nalog za čuvanje je ključni korak u pomaganju istražiteljima da utvrde činjenice i dopunjava naše formalne zahtjeve za informacijama nakon jučerašnjeg objavljivanja tajnih dokumenata.

Takođe, intenziviramo kontakte sa digitalnim i sajber regulatorima širom Evrope u svjetlu novih dokaza o sistematskoj neautentičnoj aktivnosti", rekla je potpredsjednica EK za tehnološki suverenitet, bezbjednost i demokratiju Hena Virkunen.

Američki Stejt department je izrazio zabrinutost zbog izvještaja rumunskog Vrhovnog savjeta za nacionalnu odbranu o "umiješanosti Rusije u zlonamjerne sajber aktivnosti koje imaju za cilj da utiču na integritet rumunskog izbornog procesa" i pozvao na istragu tih navoda.

U saopštenju se navodi da SAD cijene doprinos Rumunije kao snažnog saveznika u NATO i partnera u EU i da njen napredak u transatlantskoj zajednici ne mogu da vrate unazad strani akteri koji žele da odvoje rumunsku spoljnu politiku od njenih zapadnih saveza.

"Svaka takva promjena imala bi ozbiljne negativne uticaje na bezbjednosnu saradnju SAD sa Rumunijom, dok bi odluka o ograničenju stranih ulaganja obeshrabrila američke kompanije da nastave da investiraju u Rumuniju", navodi se u saopštenju.

Đorđesku, proruski desničarski kandidat za predsjednika, ostvario je iznenađujući uspjeh u prvom krugu izbora 24. novembra, a u drugom krugu 8. decembra suočiće se sa proevropskom kandidatkinjom Elenom Laskoni.

Strogi kritičar EU i NATO, Đorđesku se zalaže za obustavljanje pomoći Rumunije Ukrajini u ratu protiv Rusije.

Nedelju dana poslije prvog kruga predsjedničkih izbora, održani su parlamentarni izbori, na kojima je najviše glasova osvojila proevropska Socijaldemokratska partija, ali su partije ekstremne desnice zajedno dobile oko 32 odsto glasova, što je tri puta više u odnosu na prethodne izbore 2020.