A.M. [ Mina ]

Udruženje podstanara: Jasni znaci pregrijanog tržišta nekretnina

Crna Gora pokazuje jasne znakove pregrijanog tržišta nekretnina, što stvara balon koji prijeti da pukne, sa ozbiljnim posljedicama po cijelokupnu ekonomiju, saopštili su predstavnici Udruženja podstanara – Moj dom.

„U tom scenariju, ponovo će najugroženiji platiti najveću cijenu, dok će investitori novac povući van zemlje“, upozorili su iz Udruženja.

Oni su naveli da Crna Gora pokazuje jasne znakove pregrijanog tržišta nekretnina, među kojima su rast cijena, hiperprodukcija luksuznih stanova, prevelika ponuda za nepostojeću potražnju i zavisnost od turizma.

U Udruženju smatraju da tržište stanovanja u Crnoj Gori ne funkcioniše u interesu ljudi, već profita, kao i da se u njoj više gradi za strance i turiste, nego za one koji tu žive.

Oni su, povodom alarmantnih podataka o stambenom fondu, najavljenih investicija i krize stanovanja, kazali da je Crna Gora zemlja stanova bez stanara i stanara bez stanova.

„Podaci Monstata sa Popisa 2023. godine potvrđuju ono što podstanari osjećaju godinama, a to je da tržište stanovanja u Crnoj Gori ne funkcioniše u interesu ljudi, već profita. Više od 178 hiljada stanova nije u svakodnevnoj upotrebi, od čega je 71,2 hiljade trajno napušteno ili prazno“, saopštili su iz Udruženja.

Oni su dodali da to znači da svaki četvrti stan u Crnoj Gori nema stanara, dok desetine hiljada ljudi žive u nesigurnim uslovima, pod kirijama koje ne mogu da priušte, bez pravne zaštite, pod prijetnjom izbacivanja ili sezonskog iseljavanja.

Iz Udruženja su kazali da model stanogradnje koji danas dominira ne prepoznaje potrebe radnika, mladih i porodica, forsira sezonske i luksuzne stanove za bogate investitore i generiše društvenu nejednakost, gentrifikaciju i migraciju.

„U praksi, to znači da se u Crnoj Gori više gradi za strance i turiste, nego za one koji ovdje žive“, rekli su iz Udruženja.

Oni su naveli da podstanari čine sve veći dio stanovništva, a među njima su studenti, mladi parovi, samohrani roditelji, zdravstveni, prosvjetni i radnici iz privatnog sektora.

„Ipak, oni nemaju gotovo nikakvu pravnu, ekonomsku ni političku zaštitu. Bez zakona o podstanarstvu, bez subvencija, bez sigurnih ugovora i prava na dugoročni smještaj – podstanari žive kao gosti u sopstvenom gradu“, reklsi su iz Udruženja.

Oni smatraju da najavljeni projekti, poput Veljeg brda i investicije vrijedne 3,5 milijarde EUR u Opštini Ulcinj imaju potencijal da doprinesu rješavanju stambene krize, ali samo ako se pametno usmjere.

„Ako i ovi projekti završe kao nova apartmanizacija za elitu, Crna Gora će izgubiti još jednu šansu da stvori pravedan, funkcionalan i inkluzivan stambeni sistem“, kazali su iz Udruženja.

Udruženje traži da svaki projekat garantuje minimalno 30 odsto stanova za pristupačno stanovanje, uključuje lokalne zajednice u planiranje, podliježe javnom nadzoru i bude dio šire javne stambene strategije.

Udruženje, kako su saopštili, predlaže konkretan i realan model koji može stabilizovati stambeno tržište i zaštititi podstanare, a čiji su ključni elementi zakon o podstanarima, subvencionisani najam za mlade, porodice i radnike, te fond za javno stanovanje.

Predloženi model predviđa i zadružno stanovanje, porez na prazne stanove i regulaciju turistčikog najma.

Institucije u Crnoj Gori, kako su kazali, moraju da odluče da li će Crna Gora biti zemlja privilegovanih investitora ili dostojanstvenog stanovanja za sve.

„Mi, podstanari, nijesmo gosti u svojim gradovima. Mi smo građani i kao takvi, zahtijevamo pravo na dom, sigurnost i život“, zaključuje se u saopštenju.