[ Danijel Garić ]

ŠTETE OD PRIRODNIH KATASTROFA

Korporacije fosilnih goriva da plate za "slom klime"

Objavljena studija je prva te vrste u kojoj su istraživači kvantifikovali ekonomski teret koji su izazvale pojedinačne kompanije koje su izvlačile i dalje izvlače “prljave” enrgetske resurse.

Najveće svjetske kompanije za proizvodnju fosilnih goriva duguju najmanje 209 milijardi dolara godišnje za pomoć zemljama ugroženim klimatskim promjenama, kao kompenzacija za njihovo višedecenijsko zagađivanje životne sredine i negiranje negativnog uticaja na osnovne životne resurse, izračunala je nova studija koju je juče objavila međunarodna grupa naučnika.

Britiš petroleum, Šel, Ekson mobajl, Total, državna naftna kompanija Saudijske Arabije i Ševron su među najvećim 21 zagađivačem odgovornim za štete koje iznose 5,4 hiljade milijardi dolaza, a koje su izazvale suše, šumski požari, porast nivoa mora i topljenja glečera.

Ovo je prvi put da su istraživači kvantifikovali ekonomski teret koji su izazvale pojedinačne kompanije koje su izvlačile i dalje izvlače prljave enrgetske resurse.

Usred rastuće debate o tome ko bi trebalo da snosi ekonomske troškove klimatske krize, ova studija pod nazivom “Vrijeme je za plaćanje” predstavlja moralni argument, pozivajući korporacije koje proizvode fosilna goriva da dio svog bogatstva usmjere na kompezovanje štete.

Studija smatra da ovo nije konačna, već samo konzervativna cijena, jer metodologija izračunavanja isključuje ekonomsku vrijednost izgubljenih života i sredstava za život, izumiranje vrsta i nestanak biodiverziteta, kao i druge komponente blagostanja.

Studija se zasniva na bazi podataka o emisijama ugljen-dioksida, koja bilježi emisije pojedinačnih kompanija za naftu, gas i ugalj od 1988. godine, kada je osnovan Međuvladin panel za klimatske promjene (IPCC) i kada su tvrdnje industrije o tome da proizvodnja fosilnih goriva ne utiče na klimu postale neodržive.

Stvaranje cijene zasnovane na dokazima „zagađivač plaća“ pozdravljeno je kao važan korak ka postizanju klimatske pravde za zajednice i zemlje koje su najmanje doprinijele klimatskom slomu, ali najviše gube zbog klimatskih promjena.

Dosadašnji napori da se postigne globalni konsenzus u vezi sa moralnom obavezom velikih ekonomija da plaćaju malima za pretrpljene gubitke i štetu se do sada fokusirao na obaveze država. Ipak, posljednje gledište, sve šire rasprostranjeno, smatra da bi za to trebalo odgovornost da snose direktno korporacije fosilnih goriva.

Zahtjevi za reparacijom progresivno se uvećavaju kako se dešavaju nove devastirajuće prirodne katastrofe.

Prošle godine na samitu Ujedinjenih nacija COP 27, nakon decenija diplomatskih aktivnosti, države su se usaglasile da uspostave fond za finansiranje „gubitaka i štete“ koji bi na kraju trebalo da djelimično nadoknade siromašnim zemljama za nepopravljive i neizbježne ekonomske i neekonomske troškove izazvane ekstremnim klimatskim događajima.

Do sporazuma u ​​Egiptu došlo je nakon što su poplave bez presedana ostavile trećinu Pakistana pod vodom, suša na Rogu Afrike je 37 miliona ljudi suočila sa žeđu i glađu, dok su toplotni talasi širom Evrope vjerovatno izazvali više od 20 hiljada smrtnih slučajeva.

Više od 700 stotina ekonomista u studiji, procijenili su da se globalna ekonomska šteta od klimatske krize između 2025. i 2050. godine procenjuje na 99 hiljada milijardi dolara, od čega su emisije fosilnih goriva odgovorne za 69, 6 hiljada milijardi dolara.

Studija konzervativno pripisuje jednu trećinu ovih budućih klimatskih troškova globalnoj industriji fosilnih goriva, a po jednu trećinu vladama i potrošačima.

To znači da se smatra da je globalna industrija fosilnih goriva kriva za najmanje 23, 2 hiljada milijardi dolara ekonomskih gubitaka povezanih sa klimom, koji se očekuju u narednih 25 godina, ili 893 milijarde dolara godišnje.