Bernd Rigert  [ DW ]

07. 07. 2024. 00:44

Francuska bira: ljevica ili desnica

U Francuskoj se u nedjelju 7. jula održava drugi krug prijevremenih parlamenternih izbora. U parlamentu ima 577 mjesta, za apsolutnu većinu potrebno je 289 mandata.

Prema anektama IPSOS-a za francuski TV/RADIO (od petka 5.jula) - Nacionlano okupljanje (RN) Žordana Bardele i Marin Lepen i njihovii saveznici na desnom spektru mogu da računaju na 175-205 mjesta, Ljevičarski Narodni Front (NFP) na 145-175 mjesta, a Makronov centristički tabor (Ansambl ) na 118-148 mjesta. Republikanci bi dobili 57 do 67 mjesta.

Prema institutu za ispitivanje javnog mnjenja Ifop (od četvrtka 4. jula) - RN Marine Lepen i njeni saveznici mogu očekivati 210 do 240 poslanika. Ljevičarski savez Zelenih, socijalista, komunista i partije ljevice (NFP) imao bi 170 do 200 mjesta. A partijski savez predsjednika Emanuela Makrona (A) može da osvoji 95 do 125 mjesta. Republikanci bi dobili 25 do 45 mjesta.

Melanšon - nema mjesta za RN

„Jasno i direktno: Nema glasa za RN, nema mjesta za RN", jednostavna je poruka ljevice u Francuskoj koja hoće da zaustavi desničarsko Naionalno okupljanje - Rassemblement National (RN). U kratkoj kampanji pred drugi krug izbora, ekstremno ljevičarski lider partije „Pobunjena Francuska” Žan-Lik Melanšon, stalno je ponavljao ovaj najmanji zajednički imenitelj „Novog narodnog fronta”.

Ljevičarski ekstremisti, socijalisti, socijaldemokrate i Zeleni brzo su udružili snage nakon iznenađujućeg raspuštanja Narodne skupštine prije četiri nedjelje. Složili su se da podnesu samo jednog kandidata po izbornoj jedinici i tako su u prvom krugu 30 juna mogli da ostvare 28 odsto glasova - i tako su bili drugi, odmah iza desničarskih nacionalista Marin Le Pen sa 29,3 odsto.

„Ljevičarsko čudo"

Prema profesoru sociologije Eriku Fasinu sa Univerziteta u Parizu, ljevičarski Narodni front je bio gotovo nezamisliv savez, jer su ljevičarske stranke bile veoma podijeljene. Međutim, predsjednici tri najveće grupe uspjeli su da se dogovore i podijele nastupe u predizbornoj kampanji bez međusobnog nadmetanja.

„Stranke su potpuno reorganizovale politiku i time postigle čudo ljevičarskog jedinstva. To niko nije očekivao. To je direktno posljedica potpuno nove situacije", rekao je Erik Fasin za DW.

Taktičko povlačenje

Za drugi odlučujući krug izbora u nedjelju 7. jula, ljevičarski ad hok savez povukao se iz mnogih izbornih jedinica kako bi jači kandidati iz građanskih partija pobijedili kandidata desničarske nacionalne RN. Većinski glasački sistem u Francuskoj čini ovu taktiku neophodnom.

Time je onemogućeno značajno povećanje mandata za RN na prethodnim izborima. Ovog puta, međutim, situacija je drugačija. Prema svim anketama, RN je jača nego ikada i vjerovatno će biti najveća grupa u francuskom parlamentu. Ljevičarski Narodni front biće druga najveća grupa. Liberalno-centristička partija predsjednika Makrona „Ansambl” završiće daleko iza njih.

Rivali u lijevom taboru

Žan-Lik Melanšon (71), koji često provocira antiizraelskim tezama i teorijama zavjere, hoće da postane premijer. Međutim, on je kontroverzan i u taboru ljevičarskog Narodnog fronta.

Tokom predizborne kampanje za Evropske izbore Melanšon se često svađao sa evroposlanikom i socijalistom Rafaelom Gluksmanom (44), nazivao ga „saučesnikom" Izraela. Gluksman je pak optužio Melenšona za „brutalizaciju” politike.

Rafael Gluksman i njegova partija „Javni trg” takođe pripadaju na brzinu formiranom narodnom frontu protiv desničarskih nacionalista. Gluksman je rekao da se više ne radi o parlamentu, već o referendumu o pitanju da li Francuskom po prvi put u istoriji treba da vladaju desni nacionalisti.

Melanšon neće biti premijer

Teoretski bi bilo moguće spriječiti vladu desničarske nacionalne RN sa koalicijom ljevičarskog Narodnog fronta i centrista. U praksi, međutim, to će biti teško, jer predsjednik Emanuel Makron smatra da je ljevica „četiri puta gora” od desnice.

„Oni ne žele sekularizam. Oni odbacuju imigracione zakone. I žele groteskne stvari poput promjene rodnog identiteta odlaskom u gradsku vijećnicu", rekao je Makron u intervjuu za list Le Parisien.

Savez njegove stranke i Narodnog fronta ne dolazi u obzir, ponovio je predsjednik u srijedu poslije sjednice vlade.

Šta ljevica hoće da uradi?

Ime ljevičarskog Narodnog fronta podsjeća na sličnu koaliciju socijalista i komunista u Francuskoj koja je prvi put formirala vladu 1936. kao reakcija na napredovanje nacionalista i fašista u Evropi.

Današnji savez ljevičarskih ekstremističkih, socijaldemokratskih i zelenih partija poziva se na uvođenje minimalne plate od 1.600 eura i smanjenje starosne granice za odlazak u penziju na 60 godina i druga socijalna davanja - koja bi značila velike troškove. Ljevica zahtijeva hitno priznanje Palestine kao države i želi da nastavi da snabdijeva Ukrajinu oružjem u borbi protiv Rusije. Javni mediji treba da nastave da rade, dok RN poziva na ukidanje javnog servisa.

„Parlament u Francuskoj dobija na težini"

Izbori bi takođe mogli da poprave političku ravnotežu u Francuskoj Republici, kaže profesor sociologije Erik Fasin sa Univerziteta u Parizu. Do sada je predsjednik, snažan čovjek na čelu pete republike, bio relativno moćan u odnosu na parlament.

„Svojom političkom opkladom Makron je stvorio situaciju koja podriva njegovu sopstvenu poziciju. To rezultira predsjedništvom koje više nije toliko važno". Ako parlament postane važniji u formiranju vlade, kaže Erik Fasin, više neće biti potrebe za jakim čovjekom.