[ Vijesti ]

Zeković: Zaustavite pogrebni aparthejd

Građanski aktivista Aleksandar Saša Zeković pozvao je predsjednika države Jakova Milatovića da se založi za konačno zaustavljanje “pogrebnog aparthejda”, odnosno ekshumaciju i sahranu posmrtnih ostataka civilnih žrtava rata i poslijeratnog perioda, ali i vojnika svih formacija koje su učestvovale u ratnom sukobu.

Zeković je još ranije pisao Milatoviću tim povodom, a početkom novembra u kabinetu Predsjednika sa njim su razgovarali šefica kabineta Ivana Pejović, savjetnici za javne politike i privredu i unutrašnju politiku, Marija Vesković i Nebojša Vuksanović.

Zeković je “Vijestima” kazao da su tokom sastanka sažeto razmijenjena mišljenja i da su sagledali dalji mogući koraci.

“Suština je da se naročito kroz aktivnosti i autoritet Predsjednika razmotre mogućnosti podsticanja i unapređenja društvenog dijaloga o prošlosti zasnovanog na činjenicama i bez afirmisanja zamjenskih narativa u odnosu na karakter i rezultat narodnoslobodilačke borbe protiv fašističkog i nacističkog okupatora... Založio sam se da se napokon uvaži dosadašnje iskustvo koje jasno ukazuje da pitanje posmrtnih ostataka nevinih i civilnih žrtava socijalističke revolucije nije nužno, pa ni neophodno, dalje držati u okvirima tužilačkih i policijskih okolnosti, dakle krivično-pravne materije, već ga transformisati, kroz novi, sistemski i jedinstveni pristup, u administrativno pitanje. To podrazumijeva istraživanja arhivske građe, ekshumacije i sahranu posmrtnih ostataka”.

Zeković je istakao da tome u prilog idu i iskustva postkonfliktnih i postkomunističkih zemalja, koje su danas članice NATO i Evropske unije, poput Hrvatske i Slovenije.

Navodi da se kroz taj novi sistemski, jedinstveni za čitavu zemlju u cjelini, ali i humanistički pristup, uz nevine i civilne žrtve političkog nasilja i revolucije, trebaju obuhvatiti i posmrtni ostaci vojnika svih formacija koje su učestvovale u ratnom sukobu - dakle i okupatora, domaćih antikomunističkih i poraženih pokreta koji su sarađivali sa okupatorima.

Istakao je da je o detaljima razmjene mišljenja u Predsjedništvu, uz saglasnost šefice Milatovićevog kabineta, upoznao potpredsjednike Skupštine Crne Gore Borisa Pejovića, Mirsada Nurkovića i Nikollu Camaja, te potpredsjednike Vlade Budimira Aleksića i Moma Koprivicu, sveštenika Mitropolije crnogorsko-primorske, protojereja - stavrofora Gojka Perovića i građanskog aktivistu Vojina Grubača.

Prije sastanka, on je pisao Milatoviću, pozivajući ga da se svojim institucionalnim kapacitetom i odgovornošću, te političkim autoritetom u crnogorskom društvu i političkoj zajednici, založi i doprinese da se konačno zatvori i riješi pitanje sahrane posmrtnih ostataka nevinih i civilnih žrtava Drugog svjetskog rata i poslijeratnog perioda.

“Primjećujete da je fokus pažnje da se priznaju i konačno pristojno sahrane nevine civilne žrtve rata i poslijeratnog perioda, a za koje se decenijama smatra da su same izazvale svoju viktimizaciju samo zato što su bile nedovoljno podržavajuće ili nezainteresovane za ideologiju Komunističke partije Jugoslavije. Insistiram na prefiksima ‘nevine’ i ‘civilne’ prije pojma žrtve zato što uvažavanje činjenica njihovog djelovanja, stradanja i smrti mogu da olakšaju i unaprijede kvalitet ukupne rasprave, smanje otpor i pomognu javnosti da razumije da te žrtve nijesu bile, za razliku od učesnika rata i sukoba, legitimne i opravdane mete nasilja. Posthumno kažnjavanje nevinih i civilnih žrtava rata i poratnog perioda treba konačno u nekom trenutku prestati. Globalno širenje svijesti o ljudskim pravima i pratećim standardima, promovisanje istine i civilizovani odnos prema kosturnim ostacima ne treba da zaobiđu Crnu Goru ili da u njoj trpe opstrukcije ili, jednako loše, manipulacije i političke zloupotrebe”, piše u pismu koje mu je ranije poslao.

Dodaje se da rad na razotkrivanju poslijeratnog nasilja i prikrivenih grobnica nije jednostavan, da se nepotrebno ignoriše, pa tako i osporava.

“Razlog tome nije samo, kako se najčešće tvrdi, posebno u suverenističkim krugovima, nepogodan i nepovoljan politički i društveni trenutak koji prati težnja određenih političkih struktura, kao i desničarskih grupa, da, uz afirmaciju velikosrpstva, rehabilituju ideologiju četništva. Radi se i o namjeri da taj dio nasljeđa ostane zabranjen i zaboravljen u skladu sa ranijim državnim (socijalističkim) dehumanizirajućim narativom tih žrtava. Insistiranje na konačnoj sahrani nevinih civilnih žrtava (po)ratnog perioda jeste progresivna i civilizovana inicijativa koja pruža, uz proces evropskih integracija, priliku za opštecrnogorski konsenzus prema (o) mrtvima”, napisao je Milatoviću, dodajući da je uvjeren da je Milatović duboko svjestan činjenice da sahrana ostataka nevinih civilnih žrtava rata i poratnog perioda na bilo koji način ne može i neće destabilizovati istinu i javnu percepciju o narodnooslobodilačkoj borbi protiv poraženog fašističkog i nacističkog okupatora i različitih domaćih pokreta koje su pomagali i sa njima sarađivali.