Туфик Софтић [ Portal RTCG ]

IZ ŠESTOG VIJEKA NOVE ERE

Arheološko nalazište u Beranama: Nađeni alati i noževi

Stručni tim Polimskog muzeja iz Berana, uz odobrenje Uprave za zaštitu kulturnih dobara, otpočeo je i priveo kraju jednu od faza sistematskih arheoloških istraživanja Gradca u Budimlji kod Berana.

Već na osnovu dosadašnjih rezultata sa sigurnošću bi se moglo reći da utvrđenje datira iz petog ili šestog vijeka nove ere.

Iz Polimskog muzeja su Portalu RTCG kazali da je ovo jedini projekat koji je u ovoj godini finansijski odobren od strane Ministarstva kulture za područje opštine Berane, koja je imalac ovog kulturnog dobra.

"Ono što vam mogu reći je da smo mi već aplicirali kod Evropskih fondova, i namjeravamo da ili uz pomoć sredstava iz tih fondova, ili opet uz pomoć Ministarstva kulture nastavimo ovaj značajan projekat” – kazale je direktorica Polimskog muzeja Violeta Folić.

Ona je objasnila da je prvobitno još 2007. godine stručna ekipa Polimskog muzeja obišla lokalitet Gradac kako bi odredili lokaciju budućih sondi koje bi dale najznačajnije rezultate o vremenu korišćenja ovog prirodnog i dominantnog uzvišenja.

"Već tada je konstatovano da se na elipsoidnom neravnom platou brda, koje se pruža pravcem istok-zapad, jasno uočavaju tragovi nekadašnjih bedema i ostaci pojedinih objekata, nakon čega su sprovedena sondažna arheološka istraživanja. Tada je u cilju zaštite i valorizacije ovog utvrđenog grada, odlučeno da se započnu višegodišnja sistematska arheološka istraživanja koja bi podrazumijevala i sprovođenje konzervatorskih mjera na svim otkrivenim arhitektonskim ostacima. Imajući u vidu mali obim istraživanja sprovedenih tokom 2007. godine, odlučeno je da je neophodno definisati sve elemente ovog neobičnog  kompleksa i kulturnog dobra, koje je u vlasništvu opštine Berane, što olakšava sve buduće radove na njemu”, pojasnila je Folić.

U skladu sa Elaboratom o istraživanjima, radovima se pristupilo fazno tako što je, u prvoj fazi, u saradnji sa Agencijom za razvoj Berana, uređen postojeći put i probijen i osposobljen za normalno kretanje vozila novi put do samog lokaliteta.

“U drugoj fazi, izvršeno je probijanje novog puta, koji polazi od podnožja Gradca na sjeveroj strani i kreće se  duž istočne strane sve  do njegovog jugoistočnog dijela. Otvoreno je nekoliko ispitnih sondi i pri tom je locirano postojanje dva bedemska prstena koja okružuju i štite utvrđenje. Bedemi su širine metar i 60 centimetara i pružaju se u dužini od 100 metara”, kazala je Folić.

Prema riječima stručnjaka iz Polimskog muzeja, nagovještava se i postojanje ulaznih kapija koje će se vremenom dokazati i istražiti.

"Sondama i probojem puta ka utvrđenju Gradac takođe je utvrđeno postojanje donjeg bedema, širine metar i pruža se paralelno sa gornjim bedemom. Na osnovu pronađenog materijala utvrđenje datira iz perioda 5. – 6. vijeka. Uglavnom dominiraju fragmenti lonaca i zdjela koji su bili u svakodnevnoj upotrebi. Pronađene su gvozdene strelice i razni alati, bronzani novčić, noževi i poljoprivredni alati”, kazala je Folić.

Dosadašnji radovi su izvođeni u jugoistočnom sektoru, sistemom naizmjeničnih sondi koje su pratile bedemske zidove i sačuvane kulturne sediment, dok su u preostalom prostoru u osnovi stjenovita brda koja ne treba pokrivati kvadratima, i u kojima nema potrebe za istraživanjima.

Direktorica Polimskog muzeja najavila je da će već ovih dana u okviru evrospkog projekta biti nastavljeni radovi na utvrđenju Tumbarice, u Donjoj Ržanici kod Berana, a da će stručnjaci Polimskog muzeja učestvovati i raditi na istraživanju lokaliteta Gradina u petnjičkoj opštini, kao i Samograd u Bijelom Polju, dok je stručni tim ove ustanove već konzervirao Gradinu u Rožajama.

Direktorica Folić naglašava da se ovim istraživanjima daje veliki doprinos istraživanju, koncezravaciji i zaštiti takozvanih gradina Polimlja - Tumbarice u Donjoj Ržanici, Gradac u Budimlji, Pećina grad u Radmanskoj klisuri kod Petnjice, gradina Bihor, Samograd u selu Brzava kod Bijelog Polja, još uvijek arheološki nedirnuti Gradac iznad Godočelja kod Petnjice, Gradac u Crnči kod Bijelog Polja, Jerinin grad u Plavu, Gradina iznad sela Šabotići, i još dva u bjelopoljskoj opštini, Gradina u Koritima i Gradina iznad sela Muslića, kao i Gradina u Rožajama.

„Sve ove naseobine potiču uglavnom iz srednjeg bronzanog doba i korišćene su kao prirodna utvrđenja. Neke od njih su korišćene i u gvozdenom dobu, sa dolaskom i dominacijom Rimljana. S obzirom na strategijski značaj, opasane su moćnim bedemima. Predstoji veliki posao njihovog potpunog otkopavanja i zaštite i naš stručni tim vrlo ambiciozno prilazi poslu istraživanja na svim ovim arheološkim lokacijama“, zaključila je Folić.