Tufik Softić

Požari u Rožajama: Izgorjelo šest miliona, krivci još nepoznati

Pet godina nakon katastrofalnih požara koji su zadesili teritoriju opštine Rožaje, još uvijek nije utvrđena nikakva kolektivna ili individualna odgovornost za milionsku štetu koja pri tome nastala, a državne institucije kao da “žmure” i računaju da protokom vremena sve ode u zaborav.

Požari u Rožajama su se dogodili polovinom maja 2020. godine i prema računicama koje je tada iznijela Uprava za šume, izgorjelo je 160,37 hektara šuma.

Iz Osnovnog državnog tužilaštva u ovom gradu ranije je samo saopšteno da je formiran predmet po nepoznatim (NN) počiniocima, ali da počinioci požara, za koje se vjeruje da su podmetnuti, nisu otkriveni i da niko nije procesuiran.

U vrijeme kada su se požari dogodili, direktor Uprave za šume je bio Nusret Kalač, i on je tada saopštio da je ukupna šteta od požara 1.262.050 eura.

Dobro upućeni i obaviješteni sagovornik Portala RTCG još tada je sračunao da je šteta koja je nastala usljed požara na teritoriji opštine Rožaje višemilionska i mnogo veća od zvanične i preliminarne koju je tada saopštio Kalač.

Preliminarni rezultati Uprave za šume govore da je u požarima ukupno opožareno 160,37 hektara šume raznih kategorija, od privatnih, preko privrednih, takozvanih šumskih kultura od 6 do 10 godina starosti, pa do zaštitnih.

Sagovornik Portala RTCG sračunao je da kada se ta šuma pretvori u oblovinu, koja je obično išla u izvoz po cijeni od sto eura, šteta izgorjele iznosi šest i po miliona, ili precizno 6.414.800, i to uzimajući minimalan broj kubika po hektaru koji je bio opožaren.

Tada su već prvi nalazi ukazivali da se radi o takozvanom ljudskom faktoru, a toga maja 2020. godine, prije političkih promjena na državnom nivou, takvu formulaciju je imao Koordinacioni tim Vlade za suzbijanje bespravnih aktivnosti u šumarstvu, uz obećanje da će se raditi na rasvjetljavanju slučaja.

Još tada je napravljen izvjesni sanacioni plan za tri trećine teritorije opštine Rožaje koja je opožarena, ali od tog plana nikom nije poznato da je nešto realizovano.

Upravo zbog toga ekološki aktivisti od sadašnjeg rukovodstva Uprave za gazdovanje šumama i lovištima očekuju promjenu i veću posvećenost svemu što se dešavalo u ovom sjevernom gradu u proteklim decenijama i godinama, a posebno kada se radi o opožarenim teritorijama.

Oni, takođe, traže da im se stavi na uvid koliko je šume posječeno iz tog opožarenog područja, ko je doznačivao i gdje je to drvo odlazilo.

“Prioritet je obnova i pošumljavanje, ali građani imaju pravo da znaju kako se u proteklih pet godina gazdovalo na toj teritoriji, sa preciznim podacima, a ne paušalno” – poručili su ekološki aktivisti iz Rožaja.

Ova osjetljiva i važna tema potisnuta je u jednom trenutku u drugi plan sa izbijanjem talasa koronavirusa.
Sve to ne može biti opravdanje za činjenicu da ni poslije pet godina nema konkretne odgovornosti za višemilionsku štetu. Da li će sve ostati na nepoznatom počiniocu, ili će neko snositi makar moralnu odgovornost, pitanje je bez odgovora.

Na sajtu Uprave za šume Crne Gore i dalje stoji poziv za prijavljivanje požara, i objašnjava se da je “95 odsto šumskih požara izazvano namjerno, iz nehata ili neznanja”.

Takođe se navodi da je “za lica koja svojim nesavjesnim radnjama izazovu pojavu i širenje požara većih razmjera i sa znatnom materijalnom štetom, propisana zatvorska kazna od šest mjeseci do dvanaest godina”.

Štete od požara koje su se dogodile polovinom maja 2020. godine na privatnim posjedima i na šumama na trećini teritorije opštine Rožaje, više su nego “većih razmjera i sa znatnom materijalnom štetom”, da bi prošle nekažnjeno.

Za sada sve ka tome vodi, a nadležne institucije se odnose kao da je izgorjela bala sijena, a ne da je pričinjena višemilionska ekonomska šteta i skoro nesaglediva šteta u ekološkom pogledu.

Na bilo kojem pretraživaču možete pronaći podatke da samo jedno drvo visoko dvanaest metara upije iz zemlje oko 190 litara rastvorenih mineralnih materija, podigne tu mješavinu do vrha krošnje, pretvori je u 4,5 kilograma ugljenih hidrata i oslobodi oko 1700 kubnih metara kiseonika.