B.Bu. [ Klix.ba ]

SPORAZUM IZ 1967.GODINE

Da li nuklearno oružje može da mijenja putanju asteroida koji juri ka Zemlji

Sporazum o svemiru iz 1967. godine eksplicitno zabranjuje postavljanje nuklearnog oružja u Zemljinoj orbiti, na Mjesecu, na nebeskim tijelima i u otvorenom svemiru.

Naučnici su konačno proglasili da je Zemlja bezbjedna od udara novootkrivenog asteroida, ali da bi 2024 YR4 mogao da udari u Mjesec. Nakon dva mjeseca posmatranja, NASA i Evropska svemirska agencija juče su praktično isključile bilo kakvu prijetnju po našu planetu. U jednom trenutku, šanse za sudar, koji je prema procjenama trebalo da se dogodi 2032, bile su čak 3 procenta, a oslobođena energija bi mogla da bude ekvivalentna 8 megatona TNT-a, sposobna da razori oblast veličine Vašingtona.

Prema najnovijim podacima NASA, šanse za udar asteroida 2024 YR4 u Zemlju smanjene su na 0,0017 odsto.

Vijest o asteroidu 2024 YR4, koji je otkriven tek u decembru 2024. godine, izazvala je zabrinutost u naučnoj zajednici, ali i široj javnosti. Ovaj svemirski kamen, čiji se prečnik procjenjuje na 40 do 90 metara, mogao bi da izazove razornu eksploziju ako bi udario u Zemlju. Da li nauka ima rješenje za ovakve prijetnje? Kolika bi bila šteta od udara? Kako to spriječiti?

Ako bi asteroid udario u zemlju, eksplozija bi imala snagu od 7,7 megatona eksploziva TNT-a, što bi stvorilo krater širok oko 900 metara. Alternativno, mogao bi da eksplodira u atmosferi u fenomenu poznatom kao airburst, koji bi prouzrokovao rušenje zgrada i lomljenje prozora na ogromnoj površini.

Ukoliko bi, sa druge strane, eksplodirao iznad okeana, NASA procjenjuje da ne bi izazvao značajan cunami.

Naučnici su prvobitno procijenili da bi potencijalni „koridor rizika”, gdje je asteroid YR4 mogao da padne na Zemlju, obuhvatao države Indiju, Pakistan, Bangladeš, Etiopiju, Sudan, Nigeriju, Venecuelu, Kolumbiju i Ekvador, piše Hindustan tajms.

Može li NASA da skreće asteroide sa putanje
NASA je otkrila da je nuklearno oružje „10 do 100 puta efikasnije” u pomjeranju asteroida sa kursa sudara sa Zemljom, od nenuklearnih opcija, kažu naučnici. Razlog je gustina energije nuklearnih uređaja, koja je mnogo puta veća od običnih materijala.

U 2022. godini, NASA je uspješno izvela DART misiju (Double Asteroid Redirection Test), tokom koje se svemirska letjelica namjerno sudarila sa asteroidom Dimorfos, mijenjajući njegovu putanju.

Ovakva tehnika, međutim, nije primjenjiva na 2024 YR4, jer bi za izradu i sprovođenje misije bilo potrebno najmanje 10 godina, a potencijalni udar ovog asteroida je mogao da se desi već 2032. godine.

Pored toga, većina asteroida nisu kompaktne stijene, već su gomile kamenja i pijeska koje drži na okupu slaba sila gravitacije. Ako bi se DART tehnika koristila na takvom asteroidu, moglo bi da dođe do njegovog raspada i stvaranja više manjih fragmenata koji bi nastavili svoju putanju i predstavljali i dalje prijetnju Zemlji.

Da li je nuklearna eksplozija rješenje?
Jedna od najčešće pominjanih opcija skretanja asteroida sa putanje prema Zemlji jeste upotreba nuklearnog oružja. Pop kultura, poput filma „Armagedon” iz 1998. godine, propagira ideju da bi nuklearna bomba mogla da uništi asteroid. Međutim, prema mišljenu Lindlija Džonsona, oficira NASA za planetarnu odbranu, ovakve predstave su „potpuna besmislica”.

„Ako volite da gledate te filmove, znajte da su potpuno netačni. Tako ne bismo koristili nuklearno oružje uopšte”, izjavio je Džonson još 2019. godine.

Udar nuklearnog punjenja u asteroid mogao bi da ga razbije na manje komade, što bi povećalo rizik za Zemlju. Umjesto toga, naučnici smatraju da bi najbolje rješenje bilo detonirati nuklearnu napravu nekoliko stotina metara dalje od asteroida. Time bi se zagrijala njegova površina, uzrokujući isparavanje materijala, što bi stvorilo potisak koji bi mogao da promijeni njegovu putanju.

Jedan od glavnih problema sa nuklearnim opcijama jeste činjenica da je upotreba nuklearnog oružja u svemiru zabranjena. Sporazum o svemiru iz 1967. godine (Outer Space Treaty) eksplicitno zabranjuje postavljanje nuklearnog oružja u Zemljinoj orbiti, na Mjesecu, na nebeskim tijelima i u otvorenom svemiru.

Može li Ilon Mask da spasi planetu
Ilon Mask, osnivač SpaceX-a, poznat je po futurističkim idejama, pa ne iznenađuje što je prokomentarisao i potencijalne misije za sprječavanje udara asteroida. Odgovarajući na pitanje pratioca na svojoj platformi X, Mask je napisao da bi svemirski brodovi Staršip mogli da budu idealno rješenje:

„Staršip letjelice na Marsu ili, još bolje, postavljeni duž asteroidnog pojasa, bili bi idealni za zaštitu Zemlje od asteroida, a posebno od kometa”.

Starship je trenutno najmoćniji svemirski brod u razvoju, sposoban da nosi teške terete u svemir. Iako nije projektovan za planetarnu odbranu, možda bi u budućnosti mogao da se nađe u takvoj ulozi.

Iako trenutno ne postoji neposredan plan za sprječavanje udara asteroida, naučnici razmatraju različite strategije. Nuklearna eksplozija u svemiru ostaje kontroverzna opcija, kako zbog pravnih prepreka, tako i zbog potencijalnih rizika.

„Možda je budućnost zaštite Zemlje u naprednim svemirskim misijama, ali za sada, nauka još nije pronašla savršeno rješenje”, tvitovao je Mask.

Za sada, najbolja odbrana je praćenje nebeskih tijela i rano otkrivanje potencijalnih prijetnji.