dr Nikola Banićević

ANALIZA

Čiji je Kašmir?

Kašmir je region koji se nalazi na tromeđi graničnog područja između Indije, Pakistana i NR Kine.

Пише: dr Nikola Banićević Види све колумне

Visoravan je oko koje postoji spor koji datira iz 1948. godine, nastao neposredno nakon povlačenja britanske kolonijalne uprave, koja je vlast povjerila maharadžama iz disnatije Dogra. Spor je nastao između Indije i Pakistana oko prava nad Kašmirom i započeo je ratom 1948. godine, nako čega su uslijedila još dva i značajan broj sukoba manjeg inteziteta. UN su više puta bezuspiješno pokušale da spor riješe mirnim putem. U regionu je prema posljednjem popisu iz 2011. godine živijelo 68% muslimanskog stanovništva. Indiji pripada 55% teritorije Kašmira, Pakistanu 30%, a NR Kina 15%. Danas se jasno čuju zahtijevi stanovnika Kašmira za autonomijom, upućeni Indiji i međunarodnoj zajednici.

Zašto je Kašmir region od nacionalog značaja za Indiju i Pakistan? On ima jedinstven geostrateški položaj. Značajan je region za ekonomski razvoj obije države. Predstavlja čvorište puteva i transportni koridor za prolaz robe između Bliskog istoka i Centralne Azije. Posijeduje znatne količine vodnih resursa. Vojno je značajna tačka za kontrolu regiona, posebno zbog činjenice da i jedna i druga država posjeduju nukleralno oružje. Indija pitanje Kašmira smatra bilateralnim i protivi se mješanju treće strane. Ustavni sud potvrdio je odluku Vlade Indije i prošle godine ukinuo autonomiju Kašmira.

Regionalna politička i bezbjednosna dinamika dodatno se usložnjava spoljno političkim ciljevima NR Kine za Kašmir. Ona svoj dio teritorije Kašmira samatra integralnim djelom države. Kopnena veza sa Kašmirom značajna je za relaizaciju geotrateških i ekonomskih ciljeva, postavljenih kroz strategiju „Pojas i put“. Podržava miro riješavanja spora, bez jednostranih poteza, štiteći ekonomske interese. Kineska diplomatska politika prema Kašmiru je izbalansirana. Kretala se od podrške Pakistanu, internacionalizacije problema u UN, do saradnje sa SAD, u cilju mirnog riješanja spora. Trgovina između NR Kine i Indije dostigla je 84,49 milijardi dolara tokom prvih 8 meseci 2023. godine, što predstavlja rast od 5,2 % u odnosu na isti period prethodne godine, prema podacima objavljenim od strane Generalne uprave carine Kine. U narednih 15 godina, NR Kina planira da investira 46 milijardi dolara u ekonomski koridor Kina-Pakistan. Značajan izazov za SAD je vođenje spoljne politike u sporu oko Kašmira. SAD se nalazi u trouglu između partnerskih odnosa sa Indijom i Pakistanom i potrebe za oprezom, uslijed uključivanja kineskih interesa u ovom regionu. Izbalansiranom diplomatijom, SAD pokušava dati doprinos mirnom riješenju spora, jer bi ekslacija sukoba mogla izazvati nestabilnosti u drugim djelovima Indo-pacifičkog regiona. Uloga stabilizatora u ovom sporu, omogućava SAD snažnije regionalno prisustvo.

Riješenje spora oko Kašmira nastaviće i dalje da bude politički i bezbjednosni problem na regionalnom i međunarodnom nivou. Ukidanje autonomije moglo bi značiti jačanje militantnih snaga u regionu i povećanu nestabilnost. Ovo bi dovelo do eskalacije sukoba između starih neprijatelja, uz mogućnost da ovaj spor ponovo preraste u rat. NR Kina nastaviće sa aktivnostima na sprovođenju ekonomske i političke agende, štiteći svoje nacionalne interese u regionu. Upravo zbog ove činjenice, SAD će nastaviti sa politikom vidljivog prisustva u regionu Kašmira, vodeći računa da svojim postupcima ne ugrozi dobre odnose i strateške interese, koje imaju sa sukobljenim susjedima.

Odgovor na pitanje čiji je Kašmir, ne nazire se u skoroj budućnosti.