A.J. [ N1/Demostat ]

Najviše predstavnika biraće Njemci

Ko se sve takmiči na izborima za Evropski parlament

Evropska unija je politički i privredni savez od 27 država članica. Posle Drugog svjetskog rata, evropske integracije su smatrane branom za ekstremni nacionalizam koji je razorio djelove Starog kontinenta.

Istorija Evropske unije predstavlja vremenski period koji počinje 1952. osnivanjem prve velike evropske nadnacionalne ekonomske zajednice – Evropske zajednice za ugalj i čelik.

U Evropi su 1958. osnovane još dvije nadnacionalne zajednice – Evropska ekonomska zajednica i Evropska zajednica za atomsku energiju, piše Demostat.

Godine 1993. Evropska ekonomska zajednica je, postavši jedan od tri stuba Evropske unije, ušla u njen sastav kao Evropska zajednica, a deset godina kasnije, istekom Ugovora iz Pariza, i funkcije Evropske zajednice za ugalj i čelik su postale dio nadležnosti Evropske zajednice, a samim tim i EU. Evropska zajednica za atomsku energiju je nastavila da postoji kao samostalna nadnacionalna organizacija.

Građani EU glasaće od 6. do 9. juna na izborima za novi saziv Evropskog parlamenta. Pravo glasa ima 376 miliona Evropljana, od čega će 26 miliona glasati prvi put.

Države Unije različite veličine izabraće različit broj europoslanika. Najviše predstavnika u EP (96) biraće građani Njemačke, zatim Francuzi koji će glasati za 79 evroparlamentaraca, dok su Italijani po tome na trećem mjestu (izjašnjavaju se za 76 poslanika EP). Biraće se ukupno 720 poslanika Evropskog parlamenta.

Evropski parlament jedina je neposredno birana institucija EU i zakonodavno je tijelo Unije (zajedno sa Savjetom EU). Zajedno sa Savjetom, Evropski parlament ima kontrolu nad budžetom i usvaja budžet. Jedna od uloga EP jeste i sprovođenje demokratskog nadzora nad Evropskom komisijom, uključujući pravo veta na imenovanje predsjednika Evropske komisije, cjelokupnog sastava EK. Takođe, evroparlamentarci imaju pravo da izglasaju nepovjerenje Komisiji, a mogu i da politički nadziru sve druge institucije Unije.

Izbori za EP održavaju se na svakih pet godina, od 1979. godine, u svakoj državi članici Unije. Sjedište Evropskog parlamenta je u Strazburu, gdje se održavaju redovne mjesečne plenarne sjednice na kojima se i glasa. Pripremne zakonodavne radnje, sjednice parlamentarnih odbora i dodatne plenarne sjednice odvijaju se u Briselu, iz praktičnih razloga, jer se tu nalaze i ostale institucije EU.

Evropski parlament ima ovlašćenje i da bira predsjednika Evropske politike, koga predlaže Savjet. Svaki predloženi komesar dužan je izađe na raspravu pred relevantni parlamentarni odbor, u skladu sa sektorom za koji je predložen. Parlament imenovanje komesara potom odobrava ili odbacuje. Dosadašnja praksa pokazala je da članovi EP glasaju po partijskim, a ne po nacionalnim linijama, iako nacionalne vlade nerijetko vrše pritiske na evroparlamentarce iz svojih zemalja.

U djelokrug dužnosti EP spada i pozivanje drugih institucija da odgovaraju na različita pitanja, što uključuje i mogućnost tužbe Evropskom sudu pravde, ako prekrše pravo ili ugovore Evropske unije. Takođe, Evropski parlament ima nadležnosti u postupku postavljanja izvršnog odbora Evropske centralne banke, a predsjednik ECB je obavezan da evroposlanicima predstavi godišnji izvještaj.

Evroposlanici biraju i Evropskog ombudsmana, koji se bavi pritužbama javnosti na sve institucije. Prema pravilima, svaki građanin EU može da uputi predstavke (peticije) o predmetu koji je u sferi aktivnosti Evropske unije. Štaviše, EP pokušava da razriješi pitanja kao posrednik, kao i da pokreće sudske procese ukoliko procijeni da je to nužno za da bi se razriješili sporovi građana.

Pored plata koje primaju za svoj rad u EP, europoslanici imaju i određene privilegije i imunitet, ali ne mogu da se pozovu na imunitet ukoliko se ispostavi da su počinili krivično djelo. U tom slučaju EP ima pravo da poslaniku ukine imunitet.

U Evropskom parlamentu trenutno su zastupljeni poslanici iz sedam grupa – Evropska narodna partija, Progresivni savez socijalista i demokrata, “Obnovimo Evropu”, Zeleni, Evropski konzervativci i reformisti, “Identitet i demokratija”, i Ljevica.

Evroparlamentarci su organizovani prema političkoj pripadnosti, a ne prema nacionalnosti i djeluju u okviru poslaničkih klubova. Da bi se osnovao poslanički klub (grupa) potrebno je da ima najmanje 23 člana, i u njemu mora da bude zastupljena bar četvrtina država članica. Poslanik može da bude član samo jednog kluba, a postoje i evroposlanici koji su nezavisni (ne pripadaju ni jednoj grupi).