Nemanja Rujević (priredio izbor iz štampe)  [ DW ]

17. 11. 2025. 10:21

Štampa: NIS i Generalštab u Vučićevoj računici

Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić rekao je da želi „po svaku cijenu“ da izbjegne „nacionalizaciju, konfiskaciju i otimanje imovine“. Vučić je to rekao na hitnoj sjednici „njegovog“ kabineta, prenosi njemački magazin Štern na svom portalu agencijsku vijest iz Beograda.

„Odluka mora da bude donijeta u narednih sedam dana, jer mi više nema šta da čekamo“, dodao je Vučić.

U vijesti se podsjeća da većinski udio Naftne industrije Srbije (NIS) pripada ruskom Gazpromnjeftu i povezanim firmama, zbog čega su Amerikanci uveli sankcije.

„Sankcije su snažno pogodile Srbiju“, ocjenjuje se u vijesti. „Prema analitičarima, balkanska zemlja je na korak od energetske krize usred zime, jer se jedina naftna rafinerija u državi nalazi pred mogućim zatvaranjem.“

Vlada Srbije „razmatra nacionalizaciju“ NIS-a

Bečki list Standard piše da srpska Vlada „razmatra nacionalizaciju“. „Srbija sirovu naftu dobija kroz naftovode iz EU, najprije kroz Hrvatsku preko Janafa. Operater tog naftovoda je, nakon stupanja na snagu američkih sankcija, saopštio da obustavlja isporuke. Sada Srbija ostaje bez nafte.“

U tekstu se dodaje da bi uskoro pod udar sankcija mogle da padnu i sve firme koje rade sa NIS-om, a prije svih banke.

„Srpska Vlada je sama odgovorna za problem zavisnosti od Rusije“, ocjenjuje se u tom članku austrijskog dnevnog lista.

Podsjeća se da je većinski udio NIS-a prodat Gazpromu 2008. godine po „smiješnoj cijeni“ od 400 miliona eura, te da je Srbija time „kupila“ garanciju Kremlja da će u Savjetu bezbjednosti blokirati članstvo Kosova u Ujedinjenim nacijama.

„U Beogradu vlada bojazan da bi Rusija mogla da iskoristi energetsku zavisnost Srbije ukoliko NIS bude nacionalizovan. Jer Srbija vrlo zavisi od ruskog gasa, čije isporuke bi Kremlj mogao da smanji ili obustavi“, dodaje Standard.

List navodi da je Vučić pokušao prošle sedmice da sa Amerikancima pregovara o odlaganju sankcija. „Interesantno je da srpski režim istovremeno izlazi u susret interesima porodice američkog predsjednika Donalda Trampa“, dodaje list o posebnom zakonu kojim bi se zemljište Generalštaba u Beogradu dalo Džaredu Kušneru, Trampovom zetu.

Zašto se brani Generalštab?

O toj temi piše Frankfurter algemajne cajtung. Novinar Mihael Martens navodi da debata o Generalštabu otkriva „mnogo o stanju srpskog društva četvrt vijeka poslije kraja izgubljenog rata protiv NATO-a“.

Martens bombardovanje 1999. naziva „reakcijom na dugogodišnje srpske ratne zločine u Hrvatskoj i Bosni, kao i na krvavo tlačenje Albanaca na Kosovu“.

U Srbiji se pak, kako piše njemački novinar, sugeriše da su „NATO-bombe pale iz vedrog neba“. Generalštab kao „pejzaž urbane ruine i svjedočanstvo navodne nepravde načinjene Srbima perfektno se uklapa u takvu verziju istorije“.

Autor je razgovarao sa Sneškom Kvadvlih-Mihailović, generalnom sekretarkom Evropa Nostre, evropske organizacije za zaštitu spomenika kulture. Ona mu je rekla da odluka iz 2005. da se Generalštab stavi pod zaštitu nema veze sa nacionalističkim motivima.

„Zgrada Generalštaba se u Beogradu, Srbiji, regionu i ostatku Evrope smatra remek-djelom moderne arhitekture“, navodi ona i kaže da je proces za zaštitu zgrade počeo prije bombardovanja. Dodaje da je bombardovanje dalo području „dodatni nivo sjećanja“.

„Da li tamo treba da bude ministarstvo, muzej ili univerzitet – to treba da bude rezultat ozbiljne i široke debate. Ali sigurno ne treba da bude Trampov hotel“, dodaje Kvadvlih-Mihailović za njemački list.

„Naredbe iz te zgrade pretvarale su gradove u pustoš“

Martens nastavlja članak utiskom da simbolična snaga zgrade leži u tome da su odatle, „dok još nije bila ruina, stizala ratna naređenja koja su devedesetih koštala života više od 130.000 ljudi. Uprošćeno rečeno – od 1991. su upravo naredbe iz ove zgrade pretvarale gradove poput Vukovara u ruiniranu pustoš. Onda je osam godina kasnije zgrada Generalštaba sama postala odraz svog djela.“

Kako dalje piše Frankfurter algemajne cajtung, „velikoj većini stanovništva Beograda je donedavno bilo svejedno šta će biti s ruinom. I većina opozicionih političara se uključila u debatu nakon što se pokazalo da se tema može politički usijati.“

Kvadvlih-Mihailović mu pak odgovara: „Kampanje za zaštitu kulturnog nasljeđa uvijek počinju od male grupe stručnjaka ili aktera iz civilnog društva, koji kod šire javnosti bude svijest za vrijednost pojedinih spomenika ili mjesta. To je tako svuda u Evropi.“

Autor na kraju dodaje da Vučićeve vlasti ocrnjuju one koji su protiv rušenja zgrade kao „strane agente“.

„To je uobičajena taktika srpskih vlastodržaca. Nezadovoljstvo kod kuće prikazuje se kao djelo mračnih stranih sila. U slučaju Generalštaba blokade i protesti mogli bi da doprinesu da se projekat zaustavi. U svakom slučaju, kolosalna ruina ne može se srušiti preko noći.“

„Iz današnje perspektive, Vučić bi mogao samo da poželi da je NATO 1999. temeljnije bombardovao zgradu. Da je tako bilo, danas bi Vučić imao manje teškoća da se dodvori najmoćnijoj porodici na svijetu“, zaključuje njemački novinar Mihael Martens u članku za list iz Frankfurta.