Nenad Krajcer (agencije)  [ DW ]

02. 06. 2025. 10:37

Izabran predsjednik Poljske: Na distanci od Njemačke i EU

Desničarsko-konzervativni kandidat Karol Navrocki tijesno je pobijedio u drugom krugu predsjedničkih izbora u Poljskoj. Podržala ga je opoziciona stranka Pravo i pravda (PiS). Nakon prebrojavanja svih glasova, Navrocki ima 50,89 odsto glasova, navodi se na internet-stranici izborne komisije.

Proevropski kandidat, liberalni gradonačelnik Varšave Rafal Tšaskovski, dobio je 49,11 odsto. Tšaskovski, kandidat vladinog tabora, bio je u tijesnoj prednosti u početnim prognozama.

Izborna komisija objavila je u međuvremenu da su sada svi glasovi prebrojani. Prema tim rezultatima, Navrocki je dobio 10.606.807 glasova, a Tšaskovski 10.237.286. Izlaznost je bila skoro 72 odsto, što je više nego u prvom krugu.

Smatra se da su ovi izbori prekretnica za Poljsku. Pobjeda 42-godišnjeg evroskeptika sugeriše promjene u spoljnopolitičkom i unutrašnjopolitičkom kursu zemlje, koja igra važnu ulogu u Evropskoj uniji i NATO-u. Sa skoro 37 miliona stanovnika, Poljska je peta najveća zemlja u EU.

Očekuje se sukob s Tuskovom vladom

Navrocki zvanično nije član nijedne stranke, ali je nastupao kao kandidat desničarsko-nacionalističke partije PiS, najveće opozicione stranke u Poljskoj. PiS je vladala zemljom od 2015. do 2023. godine. Nakon toga, bivši predsjednik Savjeta EU Donald Tusk na čelu je koalicione vlade lijevog centra.

Međutim, dosadašnji predsjednik zemlje, Andžej Duda, usporio je i blokirao Tuskove političke aspiracije. Duda je takođe iz stranke PiS, ali mu nakon deset godina na funkciji nije bilo dozvoljeno da se ponovo kandiduje. Tusk se nadao da će s Tšaskovskim na čelu države prevazići taj zastoj.

Predsjednik igra ključnu ulogu u zakonodavstvu u Poljskoj. On može po volji da stavi veto na zakone koje usvoji Parlament. Njegov mandat je pet godina.

Na distanci od Njemačke i EU

Navrocki je dio antinjemačke linije stranke PiS, a tokom predizborne kampanje isticao je i da teži bliskosti s američkim predsjednikom Donaldom Trampom. Ponovo je zahtijevao reparacije za štetu koju je nacistička Njemačka prouzrokovala u Poljskoj. Navrocki je naglasio da ne želi da mu EU bilo šta diktira u vezi s Poljskom.

Tokom predizborne kampanje, Navrocki je optužio približno milion ukrajinskih izbjeglica u njegovoj zemlji da se bogate na račun Poljske. On takođe odbacuje ulazak Ukrajine u NATO.

Navrocki pobijedio u ruralnim područjima

Navrocki je istoričar, a do sada je njegovo jedino političko angažovanje bio mandat predsjednika skupštine okruga Sedlce u Gdanjsku od 2011. do 2017. godine. Od 2017. do 2021. bio je na čelu Muzeja Drugog svetskog rata u Gdanjsku. Otada je na čelu Državnog instituta nacionalnog sjećanja, koji je zadužen za suočavanje s komunističkim i nacionalsocijalističkim zločinima.

Podrška kandidatima u ovom drugom krugu predsjedničkih izbora varirala je od regiona do regiona. Tšaskovski je pobijedio u većim gradovima poput Varšave, Krakova i Lođa, odnosno u regionima koji su posebno profitirali od ekonomskog uspona poslednjih godina. Navrocki je bio bolji u manjim gradovima i ruralnim sredinama u Poljskoj. Navrocki je pobijedio uglavnom na istoku zemlje, a Tšaskovski u zapadnim regionima.