Mihael Kastritius (rbb)  [ DW ]

25. 03. 2025. 09:49

San Salvador: izolacija za protјerane iz SAD

Belarmino Garsija nas vodi u obilazak zatvora, kroz sedam bezbjednosnih prepreka: pored betonskih zidova, ograde od bodljikave žice, čeličnih vrata, pored desetine do zuba naoružanih čuvara, sve do bloka ćelija broj četiri. Bjekstvo je nemoguće, kaže direktor zatvora CECOT (Terrorism Confinement Center). Moderni „zatvor za terorističke zatvorenike“, kako se naziva, izgleda kao fabrika. Njegovih osam zatvorskih blokova liče na hale mašinske industrije.

Obilazak zatvora za novinare organizovan je kao nekakav propagandni šou. Istetovirani zatvorenici članovi su ozloglašenih bandi Mara. Među njima su i brojne serijske ubice. Te bande su decenijama terorisale stanovništvo, a zatim su, nakon opsežnih racija, preko noći završile u zatvoru. Salvador je nekada imao najveću stopu ubistava na svijetu, a sada se smatra najbezbjednijom zemljom u Latinskoj Americi.

Za ovaj zatvor se pročulo nakon što su tamo dovedeni i osumnjičeni članovi bande iz Venecuele, koje je američki predsjednik Donald Tramp deportovao u Salvador. Prema izvještaju novinske agencije AP, SAD su spremne da plate Salvadoru šest miliona dolara za akciju, koja je vrlo kontroverzna u obje zemlje.

Deportacija uprkos zabrani suda

Sjedinjene Države deportovale su više od 200 osumnjičenih članova venecuelanske narko-bande u Salvador, uprkos sudskom nalogu koji je zabranio tu akciju.

„Danas je prvih 238 članova venecuelanske zločinačke organizacije Tren de Aragua stiglo u našu zemlju“, objavio je predsjednik Salvadora Najib Bukele na mreži Iks prije nekoliko dana. Američki predsjednik Donald Tramp je naredio deportaciju pozivajući se na malo poznati „Alien Enemies Act“ iz 1798. godine.

Zakon o „vanzemaljskim neprijateljima“ dopušta predsjedniku izbjegavanje standardnih sudskih postupaka za pritvaranje i deportaciju stranih državljana koji potiču iz neke „neprijateljske nacije“. U istoriji SAD korišćen je tri puta: u Britansko-američkom ratu 1812. godine, u Prvom svјetskom ratu, a najviše u Drugom svјetskom ratu.

Međutim, prema mnogim medijskim izvještajima, njegova je primjena moguća samo ako su SAD objavile rat protiv određene neprijateljske države ili ako predsjednik vjeruje da SAD-u prijeti „invazija ili napad“.

Dvije organizacije za ljudska prava, Američka unija za građanske slobode (ACLU) i „Democracy Forward“, pozvale su nadležni federalni sud u Vašingtonu da zaustavi deportacije, tvrdeći da zakon iz 1798. godine nije bio namjenjen za korišćenje u mirnodopskim uslovima.

Sudija Džejms Bouzberg potom je naredio 14-dnevnu obustavu svih deportacija na osnovu Trampove naredbe. Međutim, u to vrijeme avioni koji su prevozili osumnjičene članove bande očigledno su već bili na putu za Salvador.

Osamdeset ljudi po ćeliji

Nastavljamo obilazak zatvora. Otvara se široki hodnik, duži od fudbalskog terena. U vazduhu se osjeća miris sredstva za dezinfekciju. Šesnaest ćelija s lијeve i šesnaest ćelija s desne strane, desetine uglavnom vrlo mladih zatvorenika iza debelih rešetaka kao u zoološkom vrtu.

Ispred svake ćelije stoji teško naoružan stražar sa kacigom, zaštitnim štitom i zaštitom za cijelo tijelo. Unutra, zbijeno, do 80 muškaraca po ćeliji, na metalnim krevetima po četiri na sprat. Svi u bijelom: kratke pantalone, majice i plastične cipele. Nemaju ništa drugo, čak ni madrace, pokrivače ili jastuke; spavaju na golim metalnim krevetima.

Nepomično gledaju kroz rešetke ispred kojih su dva bazena sa vodom za pranje i ispiranje, dva otvorena WC-a. Plafon ćelije takođe je od rešetaka, a iznad njega patroliraju dodatni stražari. Svиjetlo se nikada ne gasi.

Potpuna kontrola

„Imamo potpunu kontrolu nad 100 odsto zatvorenika“, oduševljeno govori direktor zatvora Garsija. „Cilj je obezbijediti da ti subjekti nemaju nikakav kontakt sa spoljnim svijetom. Nema nikakvih posjeta: ni porodica, ni intimni sastanci, ali ni profesionalci poput advokata ili istražitelja. Jer u prošlosti su takvi prestupnici uvиjek imali kontakt sa ulicom“, izvještava direktor.

Zatvorenici smiju da izađu iz ćelija pola sata dnevno, ali samo u veliku ćeliju – hodnik. I to u malim grupama, jedan po jedan, nakon što su im kroz rešetke stavljene lisice. Slijedi pola sata fizičkog vježbanja i moralnog uzdizanja uz Bibliju.

Većina zatvorenika međutim nije nikada vidjela sudiju. Prema zvaničnim podacima, više od 80.000 ljudi je tu jednostavno dovedeno, nakon uvođenja vanrednog stanja. Aktivisti za ljudska prava kažu da među njima ima mnogo nevinih.

Lјevičarski predsjednik Kolumbije Gustavo Petro govori o „koncentracionom logoru“. Direktor zatvora odgovora da zatvorenici imaju zdravstvenu nјegu i tri obroka dnevno. „Ovo je humani tretman“, kaže.

Deportacije iz Sjedinjenih Država vjerovatno će se nastaviti. Prema nalogu, američka ministarka pravosuđa Pam Bondi ima 60 dana kako bi sprovela nalog kojim se zahtиjeva „trenutno hapšenje, pritvaranje i deportacija“ svih članova bande „Tren de Aragua“. Naredba se odnosi na sve članove bande koji su stariji od 14 godina i nisu naturalizovani niti imaju legalni stalni boravak u SAD.

Donald Tramp tvrdi da su članovi ove bande blisko povezani sa predsjednikom Venecuele Nikolasom Madurom, što on negira i istovremeno kritikuje praksu protjerivanja.