Kristijan Stefanesku (Bukurešt)  [ DW ]

22. 02. 2025. 07:44

Ko je vođa rumunskih plaćenika?

Ni traga entuzijazma, ni znaka da su ikada bili borci. Muškarci u dugom redu izgledaju poraženo i poniženo. Prolaze kroz kapije, pa kroz red novinara, i zaustavljaju se pored svojih porodica koji ih toplo grle. Ne odgovaraju na pitanja.

Aerodrom u Bukureštu početkom februara – oko 20 časova stiglo je 288 rumunskih državljana, plaćenika koji su spašeni iz zone sukoba oko grada Gome u Demokratskoj Republici Kongu.

Sletjeli su iznajmljenim Erbasom u „avio-bazu 90“ u blizini civilnog aerodroma i prošli kroz nekoliko kontrola, uključujući i takozvani epidemiološki filter. Očigledno je bilo i razgovora sa rumunskim bezbjednosnim i obavještajnim službama.

Pridošlice pripadaju grupi rumunskog vođe plaćenika Horatiua Potre (55). On je poznat javnosti od početka 2023. godine kroz istraživanja međunarodnih medija.

Potra, neka vrsta „Prigožina iz Rumunije“, koji takođe liči na vođu ruskih plaćenika koji je poginuo 2023. godine, od ranih devedesetih radi kao strani legionar, telohranitelj, vojni instruktor i vođa plaćenika u afričkim i arapskim zemljama.

Krajem prošle godine dospio je na naslovne strane tokom rumunskih predsjedničkih izbora jer je blizak krajnje desničarskom pobjedniku prvog kruga Kalinu Đorđesku, a zajedno sa njim – ili su bar tako tvrdile rumunske vlasti –spremao je puč i državni udar. Sada sve više njegovih sumnjivih aktivnosti izlazi na vidjelo.

Paralele s Vagnerovim trupama

Tokom nedavnih vojnih sukoba u Kongu, za mnoge od Potrinih ljudi se kaže da su bili zarobljeni od strane takozvane M23, ozloglašene kongoanske paravojske etničke grupe Tutsi.

Društvenim mrežama kruže brojni snimci njihovog kasnijeg prebacivanja iz istočnog kongoanskog grada Gome u Ruandu. Njihov povratak u Rumuniju je vjerovatno organizovao tim iz misije UN u regionu.

#DRCongo 🇨🇩: a total of 288 Romanian mercenaries surrendered to #Rwanda following their crossing of the border from #Goma, which is now under #M23 control.

It is estimated that around 800 Romanians are active within the DRC, hired by the government to maintain security. pic.twitter.com/oag0ZPINca

— Thomas van Linge (@ThomasVLinge) January 29, 2025

Rumunsko ministarstvo inostranih poslova takođe je bilo uključeno u misiju repatrijacije, ali je portparol ministarstva odbio da otkrije detalje za DW.

Na terenu u Kongu, Potrine ljude su dugo vremena nazivali samo „Rusima“ – bijele evropske vojnike je stanovništvo uglavnom smatralo plaćenicima ruske Vagnerove trupe, privatne vojske koju je osnovao Jevgenij Prigožin.

Vagnerovci su bili aktivni u brojnim afričkim zemljama. Od Prigožinove smrti, grupa je u velikoj mjeri integrisana u rusku vojsku.

Šef obezbjeđenja rumunskih biznismena u Africi

Međutim, „rumunski Prigožin“, Horatiu Potra, ima sopstveno plaćeničko udruženje pod nazivom RALF, akronim za „Rumuni koji su služili u francuskoj Legiji stranaca“.

Sam Potra je služio u Legiji devedesetih, a kasnije je bio telohranitelj političkim i vojnim liderima na Bliskom istoku i u Africi. Radio je i kao instruktor za specijalne snage i čuvao rudnike plemenitih metala i dijamanata u vlasništvu rumunskih biznismena u afričkim zemljama, uključujući rumunsko-australijskog rudarskog milijardera Vasilea Franka Timisa.

Prema istrazi koju je u decembru objavila rumunska istraživačka platforma PressOne, Potra je počeo da regrutuje rumunske plaćenike za Kongo 2022. godine. Prvih sto takozvanih „Romea“ trebalo je da štite aerodrom kongoanske prestonice Kinšase i vježbaju sa vladinim trupama.

Neki od njih su prethodno bili Potrini drugovi u Legiji stranaca. Ali, prema PressOneu, on je regrutovao i ljude iz rumunskih službi državne bezbjednosti i ministarstava, mamivši ih velikim platama.

Platila Moskva?

Mnogo prije nego što je Potra postao poznat imao je posla sa rumunskim pravosuđem. Između ostalog, rumunsko specijalno tužilaštvo za političku korupciju i organizovani kriminal, vodilo je istragu protiv njega još 2010. godine zbog trgovine drogom i oružjem. Međutim, osuđen je samo za nedozvoljeno držanje oružja.

Potri do sada nisu uspjele da se dokažu nikakve veze sa Vagnerovom trupom. Prema berlinskom listu Tagescajtung, Potra je navodno dobio ugovor koji je Moskva platila 2016. za obuku telohranitelja Faustina Tuadere, predsjednika Centralnoafričke Republike.

Sam Potra ne krije da ima dobre odnose sa ruskom ambasadom u Bukureštu. Može se vidjeti na nekoliko fotografija prilikom prijema i drugih događaja u ambasadi, čak i nakon početka sveobuhvatnog rata Rusije protiv Ukrajine u februaru 2022. godine.

Prijetnje predsjedniku

Početkom decembra 2024, dvije nedelje nakon poništenja prvog kruga rumunskih predsjedničkih izbora, Potra je uhapšen u blizini Bukurešta.

Sumnja se da je htio da dođe u rumunsku prestonicu da podstakne nemire zbog poništenih izbora. U Potrinom gepeku, istražitelji su, između ostalog, pronašli sečiva i drugo oružje, radio opremu i teleskop.

Od tada je u toku istraga protiv Potre. Međutim, pritvor mu je ukinut uz uslov obaveznog javljanja nadležnim organima.

Horațiu Potra, the head of a Romanian mercenary group operating in Africa and a close associate of Călin Georgescu, has been arrested on suspicion of planning to use firearms, bladed weapons, and money to incite mass violence during pro-Georgescu public gatherings. pic.twitter.com/NJwTf4opFv

— Daractenus (@Daractenus) December 9, 2024

Nakon puštanja na slobodu, sam Potra je dao nekoliko izjava: Rumunijom su vladale „sluge globalizma“. Sve dok policija ne hapsi ove ljude, već hapsi ljude poput njega, ništa se neće promijeniti u zemlji – i „naša djeca će morati da ratuju u Ukrajini“.

On se direktno obratio rumunskom predsjedniku Klausu Johanisu, koji je ove nedelje podnjeo ostavku i koji je po struci profesor fizike: Došao je u Bukurešt da „profesora fizike zadrži na popravnom zbog neuspješno položenog testa iz mehanike“.