Dirk Kaufman  [ DW ]

10. 02. 2025. 08:56

Evropa kaska u vještačkoj inteligenciji

Mnogi ugledni učesnici najavili su dolazak na „AI Action Summit“ ovog ponedeljka i utorka (10. i 11. februar) u Parizu.

Okupiće se šefovi država i vlada, lideri međunarodnih organizacija i kompanija, naučnici, umjetnici i predstavnici civilnog društva. Samit će biti održan u Grand Palasu, jednom od mjesta održavanja Olimpijskih igara prošle godine.

Francuski predsjednik Emanuel Makron biće domaćin skupa zajedno s indijskim premijerom Narendrom Modijem. Učestvovaće i potpredsjednik kineske vlade Ding Suešjang.

Za potpredsjednika SAD Dž. D. Vensa posjeta Parizu biće prvo inostrano putovanje od stupanja na dužnost. Bela kuća potvrdila je njegovo učešće.

Vještačka inteligencija dolazi s drugog kontinenta

Sektorom vještačke inteligencije (AI) trenutno dominiraju američke korporacije – a kineske kompanije ih prate u korak. Francuska i Evropa, s druge strane, značajno zaostaju.

Tako će američka korporacija Amazon ove godine uložiti oko sto milijardi dolara u infrastrukturu za vještačku inteligenciju. Potražnja IT-klijenata za resursima u ovom sektoru toliko je velika da AWS, Amazonov odsjek za klaud usluge, već nailazi na probleme s kapacitetima, rekao je direktor Amazona Endi Džesi. Samo u prošlom tromesečju, kompanija je uložila više od 25 milijardi evra u svoju infrastrukturu.

Pre samo nekoliko nedelja kineski DeepSeek izazvao je buru u svijetu vještačke inteligencije. Veliki jezički model ove kompanije izgleda jednako moćno kao američka konkurencija, ali je razvijen znatno jeftinije i uz manje tehničke resurse.

Za razliku od ChatGPT, četbota američke kompanije OpenAI, DeepSeekov algoritam nije tajan, već je slobodno dostupan (open source).

„Iako je teško predvidjeti budućnost DeepSeeka kao kompanije, čini se da su strukturni efekti prilično dalekosežni“, rekao je, kako prenosi agencija Rojters, investitor Sandžot Malhi.

Jedno od ključnih pitanja koje je DeepSeek otvorio jeste da li se uopšte isplati ulagati milijarde dolara u vještačku inteligenciju u SAD.

DeepSeek je detalje o AI modelu objavio baš na dan kada je američki predsjednik Donald Tramp najavio projekat nazvan Stargate, u koji OpenAI i druge tehnološke kompanije planiraju da ulože oko 500 milijardi dolara za razvoj AI infrastrukture.

A Evropa?

Francuska takođe planira sopstveni AI projekat: u Parizu bi, prema zvaničnim najavama, trebalo da nastane najveći AI kampus u Evropi. Srce ovog projekta biće ogroman centar sa sopstvenim, snažnim energetskim sistemom.

Planirane su investicije u iznosu „od 30 do 50 milijardi evra“, pri čemu će se u finansiranje uključiti i Ujedinjeni Arapski Emirati, navodi se iz Jelisejske palate.

Istovremeno, američka kompanija OpenAI proširuje prisustvo u Evropi. Nakon Londona, Dablina, Pariza, Brisela i Ciriha, Minhen će postati prvi nemački grad s njihovom kancelarijom.

„Kao zemlja poznata po tehničkom znanju i industrijskoj inovaciji, nije iznenađenje da je Njemačka svetski lider u korišćenju vještačke inteligencije“, rekao je osnivač OpenAI Sem Altman prilikom posjete Njemačkoj.

Prema podacima dnevnog lista Frankfurter algemajne cajtung, Njemačka je u Evropi država s najviše pretplatnika na ChatGPT i jedna od tri vodeće zemlje u svijetu po tom pitanju.

Njemačka se takođe nalazi među tri vodeće zemlje izvan SAD prema broju poslovnih korisnika koji plaćaju AI usluge. No najvažnije, Njemačka ima drugi najveći broj programera (nakon SAD) koji integrišu ChatGPT-a u druge aplikacije.

Više ili manje regulacije?

U SAD više ne postoji regulacija razvoja vještačke inteligencije. Predsjednik Tramp ukinuo je propise koje je uveo njegov prethodnik Džo Bajden ubrzo nakon što je preuzeo dužnost.

U Evropi su, pak, zahtjevi za državnu regulaciju sve glasniji. Prije početka pariskog samita, oko 100 naučnika iz 30 zemalja upozorilo je da bi nova tehnologija mogla dovesti do „gubitka kontrole“ s dramatičnim posledicama.

Uoči samita, istraživači su predstavili prvi međunarodni izvještaj o bezbjednosti vještačke inteligencije, na kojem su sarađivali i stručnjaci iz UN, EU i Organizacije za ekonomsku saradnju i razvoj (OECD).

Njemački fizičar Aksel Nauman, koji živi i radi u Švajcarskoj, takođe se zalaže za razvoj etične i održive vještačke inteligencije – kao i za analizu njenog uticaja na inovacije, transparentnost i povjerenje.

Evropske vrijednosti

Evropa treba sopstvenu open source infrastrukturu, rekao je Nauman za DW. Cilj je, kako ističe, „pokazati evropskim kompanijama i institucijama da ima smisla zajednički ulagati i zajedno uživati plodove otvorenog koda“.

No, to zahtijeva ulaganja, na primjer u „prilagođavanje administrativnih procesa, prilagođavanje proizvoda, promociju otvorenog koda i savjetovanje politike i industrije“.

Svoju viziju digitalne budućnosti Evrope formuliše ovako: „Vizija mora biti da Evropa suvereno skladišti i obrađuje sopstvene podatke, da naš softverski ekosistem odražava naše vrijednosti.“

U budućnosti se više ne smije događati da se Evropa samo priključuje drugima i zatim plaća za licencna prava.

Evropa mora, kaže Nauman, „koordinisano preusmjeriti fokus na zajednički razvoj open source proizvoda“.

Ključno je, međutim, jedno: „Za to nam je potrebna infrastruktura koju tek treba izgraditi.“