[ Vijesti ]

Otišlo skoro 9.000 državljana Turske, vize dobilo 200

Od kraja oktobra, kad je Vlada Milojka Spajića (Pokret Evropa sad) privremeno uvela vize državljanima Turske, skoro 9.000 njih napustilo je Crnu Goru, dok su u istom periodu odobrena 194 zahtjeva za izdavanje viza državljanima te zemlje.

Iz Ministarstva unutrašnjih poslova (MUP) saopštili su “Vijestima” da je od 27. oktobra, kad je izvršna vlast uvele vize turskim državljanima, pa do juče (26. novembar) - 8.935 državljana Turske napustilo Crnu Goru.

Na pitanje koliko je državljana Turske koji su imali stalan ili privremen boravak u Crnoj Gori otišlo, iz resora kojim rukovodi Danilo Šaranović (Demokrate) odgovorili su da bi za precizno utvrđivanje tih podataka bilo neophodno sprovesti detaljnu provjeru svakog pojedinačnog slučaja.

“Takav proces zahtijevao bi značajno vrijeme i angažovanje većeg broja službenika, budući da se radi o obimnoj provjeri evidencija”, dodali su.

Iz Ministarstva vanjskih poslova (MVP) rekli su redakciji da je od 30. oktobra, kad je na snagu stupila odluka o privremenom uvođenju viza za državljane Turske, procesuirano 320 zahtjeva za izdavanje crnogorske vize.

Naveli su da su 194 zahtjeva odobrena, da ih je 29 odbijeno, a da je preostalih 97 u proceduri kod nadležnih organa.

Povod Vladi da ukine bezvizni režim s Turskom bio je incident koji se dogodio 25. oktobra u podgoričkom naselju Zabjelo, kad je nožem ranjen Podgoričanin M. J. (25). Iako je policija prvobitno tvrdila da su u ranjavanju učestvovali državljanin Turske i Azerbejdžana, na kraju se ispostavilo da su Podgoričanina navodno ranila dva državljanina Azerbejdžana.

Dio javnosti kritikovao je odluku o uvođenju viza turskim državljanima, ističući da je ona posljedica ishitrenog populizma, te da je izvršna vlast podlegla ksenofobnoj atmosferi u državi.

Takav potez izvršne vlasti izazvao je i zabrinutost na ekonomskom planu, s obzirom na to da podaci Centralne banke Crne Gore (CBCG) i Uprave za statistiku (Monstat) pokazuju da su Turci najveći investitori, da čine i pet odsto turizma, te da su vlasnici 20 odsto firmi u Crnoj Gori.

Šef diplomatije Ervin Ibrahimović (Bošnjačka stranka) kazao je na konferenciji za medije 17. novembra da vjeruje da će vize državljanima Turske biti ukinute za 10 do 15 dana. Iz resora kojim on rukovodi, ali ni iz kabineta premijera Spajića, juče nisu odgovorili na pitanje “Vijesti” kad će vize biti ukinute.

“U stalnoj smo komunikaciji s premijerom, vjerujemo da ćemo suspenziju ukinuti za 10, 15 dana. Tako da vjerujemo da ćemo je (viznu politiku) do kraja 2026. godine uskladiti. Mi moramo viznu politiku uskladiti s viznom politikom Evropske unije (EU)”, rekao je tada ministar vanjskih poslova.

Na pitanje da li postoji mogućnost da Crna Gora uskladi svoju viznu politiku s evropskom, a da država ne “ispašta” ekonomski, ekspert za statusna pitanja stranaca i migranata Bojan Bugarin rekao je listu da bi Vlada morala Briselu da predoči jasan plan, s vremenskim rokovima i kontrolnim mehanizmima, kako bi se EU saglasila s uvođenjem liberalnijeg viznog režima turskim ili, na primjer, ruskim državljanima.

Naveo je da je suština vizne politike EU - garancija da će spoljne granice te zajednice biti jake.

“Izvršna vlast bi morala da ponudi dobro argumentovan plan EU, da ubijedi Brisel zašto je Crnoj Gori važno da se građanima određenih država uvede liberalniji vizni režim. Potrebno je pružiti garancije da takav režim ne bi bio zloupotrijebljen, da državljani tih zemalja ne bi potom iz Crne Gore otišli za neku drugu državu Unije”, kazao je Bugarin.

Naglasio je da bi Vlada trebalo da napravi dobru strategiju, s određenim koracima, koji bi anulirali mogućnost da slobodniji vizni režim dovede u pitanje pregovore Crne Gore o pristupanju EU, dodajući da je neophodno objasniti evropskim zvaničnicima koliko strane investicije i prihod od turista iz pojedinih država utiču na crnogorsku ekonomiju, odnosno koliko država zarađuje od stranih državljana.

“EU nije bauk, svjesni su da država mora od nečega da živi. Njima je važno da za pregovaračkim stolom prekoputa sebe imaju kredibilne sagovornike koji će se postarati da, ako nešto kažu, to tako bude. Da ne bude jednog dana jedna priča, a potom da se to promijeni sljedeće sedmice ili mjeseca”, ocijenio je Bugarin.

Prema podacima CBCG i Monstata, turski investitori za osam mjeseci ove godine imaju najviše stranih investicija u Crnoj Gori s uloženih 92,2 miliona eura, što je 21 odsto ukupnih stranih direktnih investicija.

Turski kapital nalazi se u 14,5 hiljada firmi registrovanih u Crnoj Gori, odnosno svakoj petoj. Turisti iz te države lani su činili 6,7 odsto ukupnog broja gostiju, dok su ostvarili 740 hiljada noćenja ili 4,9 odsto. Od ukupnog broja putnika na oba crnogorska aerodroma u prošloj godini - 2,8 miliona - 560 hiljada ili 20 odsto odnosilo se na letove između Crne Gore i Turske.

Bugarin je napomenuo da se s uvođenjem viznog režima može i odugovlačiti, a kao primjer je naveo Hrvatsku, odnosno slučaj kad je ta država uvela vize državljanima Rusije. Pojasnio je da su Rusi činili veliki udio turista u Hrvatskoj, te da su značajno doprinosili ekonomiji.

Hrvatska je vize ruskim državljanima uvela 1. aprila 2013. godine, tri mjeseca prije ulaska u EU (što je ujedno bio i posljednji rok za to). Tadašnja ministarka spoljnih poslova Hrvatske Vesna Pusić kazala je da je odabran najliberalniji model unutar EU standarda.

Nekadašnji premijer, a sada predsjednik Hrvatske Zoran Milanović, poručio je tada da Hrvatska “izvan ovog ne može ići”.

“To je jedan, neću reći od negativnih, ali manje povoljnih aspekata članstva u EU za nas, jer državama za koje do sad nismo tražili vize ili smo ih vrlo liberalno izuzimali, sad nažalost moramo. To je tako i ovo je najliberalniji režim koji smo mogli ustanoviti”, pojasnio je on.

Da bi se u potpunosti uskladila s viznom politikom EU, Crna Gora treba da uvede vize građanima 11 država, među kojima su Azerbejdžan, Kina, Rusija i Bjelorusija. Iz EU su više puta pozivali Podgoricu da završi taj posao.

U noći 25. oktobra policiji je prijavljeno da je došlo do tuče, u kojoj je nožem ranjen M. J. Dan kasnije, grupa građana Zabjela pokušala je fizički da se obračuna s trojicom državljana Turske, koji su se potom zabarikadirali u jednom kazinu u tom naselju. Grupa okupljena ispred kazina neprimjereno je skandirala Turcima, a policija je ipak uspjela da ih izvede iz objekta, privodeći dvojicu. Istu noć, policija je sprovodeći racije uhapsila još 45 turskih državljana.

Potom je uslijedila serija ksenofobnih incidenata širom države - u Podgorici, Baru i Herceg Novom demolirani su lokali turskih državljana, zapaljen je automobil u vlasništvu Turaka, organizovane su “narodne patrole” koje su po podgoričkim naseljima “tražile Turke” (pod pratnjom policije), a ispred zgrade Vlade se s protesta pozivalo na protjerivanje Turaka iz Crne Gore.

Zbog napada na M. J. policija je prvobitno uhapsila po jednog državljana Truske i Azerbejdžana, a određeno im je bilo i zadržavanje, ali je kasnije utvrđeno da su oni u vrijeme incidenta bili na svom smještaju. Objašnjavajući zašto su bili zadržani, Uprava policije (UP) je saopštila da ih je M. J. bio prepoznao kao napadače. Dva državljanina Azerbejdžana potom su uhapšeni zbog napada.

U međuvremenu, uhapšen je osumnjičeni za paljenje automobila turskog državljanina, osam osoba je privedeno zbog širenja nacionalne i vjerske mržnje i nasilja, više ljudi je uhapšeno zbog sumnje da su pripremali napad na Turke bejzbol palicama.

Policija je prije četiri dana uhapsila Baranina S. B. (18) zbog sumnje da je 28. oktobra u tom gradu podmetnuo požar u lokalu čiji zakupac je državljanin Turske. Njegovog godinu starijeg sugrađanina D. P. sumnjiče da je iste večeri podmetnuo požar u drugom ugostiteljskom objektu, čiji je zakupac takođe turski državljanin.