M. V.

Ko zarađuje od nacionalnog domena - država ili privatnici?

Upravljanje nacionalnim internet domenom .ME trenutno je predmet sudskog spora pred Privrednim sudom u Podgorici, koji je na zahtjev dosadašnjeg upravljača, kompanije DoMEn, privremenom mjerom zabranio otvaranje ponuda za novog partnera — samo dan prije planiranog roka, i to van redovnog radnog vremena, rekao je za Portal RTCG sagovornik koji je upoznat sa situacijom.

Odluka je, kaže, zaustavila pokušaj države da nakon 17 godina revidira postojeći ugovor i eventualno osigura veće prihode od ovog digitalnog resursa, čija se vrijednost mjeri desetinama miliona eura.

Nacionalni internet domen .ME od svog osnivanja 2007. godine predstavlja važan digitalni resurs Crne Gore, sa izuzetnim međunarodnim potencijalom.

Riječ „me“ ima univerzalno značenje na mnogim jezicima, što je omogućilo da se kreiraju prepoznatljive adrese poput love.me, follow.me i drugih. U prvih nekoliko dana nakon otvaranja registracije registrovano je preko 100.000 domena, a tokom nekoliko godina broj je premašio milion aktivnih registracija.

Prvi ugovor o agentu registracije potpisan je 2007. godine sa kompanijom DoMEn d.o.o., koju su osnovali GoDaddy, Afilias i podgorički Me-Net.

Interesantno je da je Me-Net osnovan samo nekoliko sedmica prije raspisivanja tendera, što otvara pitanje da li je proces bio unaprijed pripremljen.

"Ugovor je tokom godina produžavan nizom aneksa, između ostalog i u 2012. godini, kada je rok trajanja produžen sa pet na deset godina, do 2023. godine. Ovo produženje ugovora bez novog tendera dovodi do sumnji o „arbitrarnoj odluci na štetu javnog interesa“. Bivši potpredsjednik Vlade Vujica Lazović potpisivao je ugovore i anekse, a istovremeno je bio i menadžer za upravljanje .ME domenom u ime države, što predstavlja sukob interesa", naveo je sagovornik. 

Me-Net, sa 24,8% udjela u DoMEn-u, ima ključnu ulogu u poslovanju.

Vlasnik Me-Neta Oleg Obradović, prema podacima iz Centralnog registra, direktno profitira od prihoda koje domen .ME ostvaruje. Iz svakih 100 eura prihoda, država dobija oko 33, dok preostalih 67 pripada DoMEn-u, od čega Me-Net ostvaruje oko 16,5 eura.

Između 2016. i 2023. godine država je prihodovala oko 17,7 miliona eura, dok je DoMEn ostvario prihode veće od 32,9 miliona eura. Uprkos rastu globalne upotrebe .ME domena, prihodi države nisu pratili tu dinamiku.

U 2023. godini raspisan je novi tender, ali je postupak zaustavljen odlukom Privrednog suda na zahtjev DoMEn-a, koja je zabranila otvaranje ponuda.

GoDaddy, jedan od osnivača DoMEn-a, u 2025. godini izgubio je upravljanje nad velikim domenima kao što su .CO i .IN, a suočen je i sa kaznama američke Federalne trgovinske komisije zbog propusta u bezbjednosti.

Trenutno se vodi sudski postupak u Podgorici, gdje DoMEn traži da se utvrdi automatsko produženje ugovora do 2033. godine. Sljedeće ročište zakazano je za 29. septembar 2025. godine, kada će biti saslušan i bivši premijer Dritan Abazović.