Ljiljana Vukotić, Radio Crne Gore

posljedice poplava

Nelegalna gradnja i zatrpavanje vodotoka uzrok brojnih klizišta

Nedavne slike ogromnih poplava u Šavniku i katastrofalnog klizišta u Bosni i Hercegovini, Novljane su podsjetile na činjenicu da je u toj opštini registrovano preko 30 aktivnih klizišta. Najrizičnije je u selu Mojdež, gdje je prije više od 20 godina klizište odnijelo kuće i imanja mještana, a radovi na tunelu Potkop, koji su trebali da otklone opasnost, nikada nijesu završeni. Uz ekspanziju gradnje i veliki broj nelegalnih objekata na teritoriji čitave opštine, uz evidentne klimatske promjene, opravdan je strah od pojave klizišta sa nepredvidivim posledicama, smatraju stručnjaci.

Mojdežanin Milorad Velaš dobro se sjeća katastrofe koja se prije više od dvIje decenije dogodila u njegovom selu, kada se pod pritiskom vode pokrenulo čitavo brdo:

„Prvo izbijanje vode bilo je 21. februara 2002. Klizište je bilo u prečniku 60 metara. Drugo pokretanje klizišta bilo je 28. februara 2004.Tada se pokrenulo 12 hektara, 12 fudbalskih igrališta. Ako se dogodi treći put, po logici stvari biće još veće“, smatra Velaš.

Uzrok pokretanja klizišta bili su nestručno izvedeni radovi u tunelu Potkop, za šta su mještani i struka okrivili tadašnje koncesionare vodoizvorišta Lovac:

„Uništene su kuće, imanja, mostovi, putevi, izvorišta, sve SU uništili i nikome ništa“, svjedoči Velaš.

Godinama traju sudski sporovi, samo nekoliko mještana je dobilo obeštećenje, a obaveza da se Potkop sanira ni do danas nije završena. Kompanija koja je prije nekoliko godina izvodila radove ostavila je nezavršen posao, a mogućnost nove nevolje nije otklonjena.

Velaš kaže da on i njegove komšije u selu žive u strahu, jer je voda u Potkopu pod pritiskom i nikad se ne zna kad može krenuti dalje.

“Spremam se da pišem ministarstvu, premijeru Spajiću, predsjedniku Milatoviću, da dođu da nas obiđu, ja imam hiljade stranica dokumentacije, dobiće sve informacije“, kaže Milorad Velaš, koji je u vrijeme kataklizme bio predsjednik MZ Mojdež.

Nije mnogo bolja situacija ni u drugim djelovima opštine,na čijoj teritoriji je preko 30 registrovanih klizišta.

Ekspanzija gradnje, trka za profitom i brzom zaradom, uz nedostatk planske dokumentacije i slabu kontrolu inspekcijskih službi, razlozi su velikog broja nelegalnih, ali i po bezbjednost rizičnih objekata, smatra sekretar Sekretarijata za prostorno planiranje u hercegnovskoj opštini Vladislav Velaš.

“Siguran sam da na teritoriji naše opštine ima preko šest ipo hiljada nelegalnih objekata, a takođe sam siguran da niko od njih nije radio istražne geološke radove. Neplanska gradnja sigurno doprinosi da se neke neželjene stvari eventualno dese“, smatra Vladislav Velaš.

On je uvjeren da sadašnji sistem prijave gradnje bez traženja gradjevinske dozvole od opštinskih službi ide na ruku nelegalnim graditeljima, koji su često strani državljani. Sporo usvajanje planske dokumentacije i mali broj inspektora takođe su dio problema.

“Dovoljno je napomenuti da je od početka izrade PUP-a, ovo četvrti ministar koji se promijenio, što sigurno odprinosi da se stvari odvijaju sporije nego što bismo željeli“, kazao je on.

Ekspanzija gradnje za poljedicu često ima zatrpavanje vodotokova, pa se sa svakom novom kišom pojavljuju blatnjave bujice koje donose velike probleme. Apokaliptične slike iz Jablanice trebalo bi shvatiti kao opomenu.