M.M.Lj.

CDT

Crna Gora mora jačati otpornost na strane uticaje kroz izbornu reformu

Crnogorski zakoni i institucije trenutno nemaju nikakve mehanizme za prevenciju ili suzbijanje zlonamjernih stranih uticaja, smatraju u Centru za demokratsku tranziciju.

“Da bi se očuvali principi demokratije i osigurala fer i transparentna vlast, Crna Gora mora kreirati i implementirati sveobuhvatne strategije za otkrivanje, odvraćanje i suprotstavljanje zlonamjernim stranim uticajima”, navodi se u saopštenju.

To, kako navode, uključuje izmjene zakona i uspostavljanje institucionalnih kapaciteta prilagođenih sve većim izazovima koje donosi strano miješanje u demokratske procese. Ovaj ogroman posao moguće je započeti već kroz predstojeću izbornu reformu.

Ovo su glavni zaključci CDT-ove analize “Inostrani uticaji na izborni proces u Crnoj Gori 2016-23. godine”, u čijem je prvom dijelu kroz niz primjera opisana ozbiljnost problema vezanih za strane uticaje na izborne procese, dok u drugom, koji objavljujemo danas, CDT nudi ključne pravce sprovođenja buduće reforme izbornog zakonodavstva po pitanju nedozvoljenih uticaja iz inostranstva.

“CDT smatra da se u djelokrugu Odbora za sveobuhvatnu reformu izbornog zakonodavstva moraju naći odbrana izbornog procesa i od dezinformacija stranih uticaja, ali i zaokružen sistem kaznene politike. Crna Gora mora naći odgovor na savremene izazove, kako bi ispunila međunarodne standarde za demokratske izbore koji propisuju da birači/ce moraju imati slobodu da glasaju bez nepotrebnog uticaja i formiraju mišljenje bez manipulativnog miješanja bilo koje vrste.

Jačanje  institucija od presudne je važnosti za jačanje otpornosti protiv stranog miješanja u izbore i demokratske procese”, navodi se u saopštenju.

Zato, kako se navodi, Državna izborna komisija (DIK) mora biti profesionalizovana, i sastavljena od članova koji zadovoljavaju strogo postavljene uslove stručnosti i političke nepristrasnosti, ali i ličnog i profesionalnog integriteta. Ovakav proces selekcije može pomoći u sprečavanju imenovanja pojedinaca sa vezama sa stranim interesima.

“Kroz izmjene zakona o finansiranju političkih partija potrebno je zabraniti finansiranja kandidata i kampanja od strane stranih entiteta i nerezidenata, a za pojedince i pravna lica koja jesu državljani ili rezidenti Crne Gore treba propisati zabranu korišćenja finansijskih sredstava porijeklom iz inostranstva za finansiranje izbornih kampanja i aktivnosti. Sve to uz posebnu pažnju da  se ne uvedu neopravdana ograničenja i garantuje zaštita “čuvarima javnosti” i osigura civilnom društvu da koristi inostrane donacije za zagovaranje društvenih promjena”, navodi se u sapštenju.

Takođe, smatraju da je potrebno propisati i odvraćajuće sankcije za političke subjekte koji u kampanjama koriste neprijavljeni novac, a koji je često nelegalnog i inostranog porijekla.

“Zbog ranije registrovanog direktnog plaćanja medijskog sadržaja iz inostranstva treba razmisliti o uvođenju izričite zabrane izbornog digitalnog oglašavanja,  kao i o zabrani prodaje medijskog reklamnog prostora stranim pojedincima i entitetima za izborne kampanje”, navodi se u saopštenju.

Potrebno je razmotriti ograničavanje ili zabranu potrošnje za plaćeno političko oglašavanje na medijskim servisima koji nijesu domaći, te im se ne može efikasno nametnuti poštovanje crnogorskog zakonodavstva.

“Potrebno je i proširiti nadležnosti Agencije za elektronske medije (AEM) u pravcu kvalitetnije regulacije izbornog procesa i sprečavanja zlonamjernih medijskih uticaja iz inostranstva.

Crna Gora treba da razmotri da li i kako ograničiti i kažnjavati lažne informacije u izbornim procesima. Glavni izazov je definisati šta tačno predstavlja "laž" u političkom govoru, koji često sadrži jake retoričke elemente i pretjerivanja. Važno je da se ovi standardi usklade sa međunarodnim standardima slobode izražavanja”, kažu iz CDT-a.