Tufik Softić [ Portal RTCG ]

ROŽAJE

Sve je isto, samo šuma nema: Niko nije odgovarao za razorne požare

Tragovi velikih požara u Rožajama od prije više od četiri godine, za koje se vjeruje da su bili podmetnuti, još uvijek su vidljivi i nesanirani, ali prema rezultatima traljavih istraga kao da se nisu ni dogodili.

Višemilionska šteta koja je državi Crnoj Gori pričinjena polako pada u zaborav, a utisak koji se danas stiče je da ni crnogorskim vlastima nakon političkih promjena od 30. avgusta 2020. nije previše stalo da se dođe do istine ko stoji iza birokratske formulacije “ljudski faktor”.

Požari u Rožajama su se dogodili polovinom maja 2020. godine i prema računicama koje je ranije iznijela Uprava za šume, izgorjelo je 160,37 hektara šuma.

Iz Osnovnog državnog tužilaštva u ovom gradu saopšteno je tak da je formiran predmet po nepoznatim (NN) počiniocima, ali da počionioci požara, za koje se vjeruje da su podmetnuti, nisu otkriveni i da niko nije procesuiran.

U vrijeme kada su se požari dogodili, direktor Uprave za šume je bio Nusret Kalač, i on je tada saopštio da je ukupna šteta od požara navodno 1.262.050 eura.

Dobro upućeni i obaviješteni sagovornik Portala RTCG izračunao je, međutim, da je šteta višemilionska i mnogo veća od zvanične i preliminarne koju je tada naveo Kalač.

Prema preliminarnim rezultatima tadašnjeg menadžmenta Uprave za šume u požarima je ukupno opožareno 160,37 hektara šume raznih kategorija, od privatnih, preko privrednih, takozvanih šumskih kultura od 6 do 10 godina starosti, pa do takozvanih zaštitnih šuma.

Cijena kubika u svim tim šumama je ista. Naravno, ne i za povlašćene koncesionare kao i za one koji do nje uspiju doći iz druge ili treće ruke.

Sagovornik Portala RTCG kaže da je za njih cijena kubika čamovine na panju, preko posrednika, tada bila namjanje sedamdeset eura.

To bi, kako napominje, značilo da bi broj izgorjelih kubika šume trebalo množiti sa sedamdeset eura, i u tom slučaju bi se došlo do štete u iznosu od blizu četiri i po miliona, ili precizno 4.490.360 eura.

“Postoji još jedna računica, a to je ona da cijena posječene šume, takozvane oblovine, u izvozu iznosi stotinu eura, pa i više. Kada računamo na taj način, šteta koja je nastala zbog požara na području opštine Rožaje, iznosi šesti i po miliona, ili 6.414.800. Treba naglasiti da smo u ovoj računici uzeli u obzir i minimalni broj kubika drveteta po hektaru” – kaže taj preduzetnik.

Šteta od preko 30 miliona?

Kada se pretvori u poluproizvod, odnosno preradi u dasku, onda se tih šet i po miliona množi sa pet, jer se daska prodaje po kubiku 250 eura, a u izvozu i više, i tako se dolazi do štete od preko 30 miliona eura.

Šteta koja je nastala kada se radi o šumama ne može se, kako ističu, sagledavati samo u materijalnom smislu, već i u ekološkom, odnosno u smislu smanjenog emitovanja kiseonika, i povećanog emitovanja ugljendioksida, a potom i u turističkom pogledu.

Opštinska komisija je u to vrijeme vrlo brzo završila procjenu štete na privatnoj imovini, koja je prešla vrijednost od trista hiljada eura. Predsjednik opštine Rahman Husović (BS), koji je po funkciji bio i predsjednik Opštinskog tima za elementarne nepogode, već tada je kazao kako je ubijeđen da je u najvećem broju slučajeva u pitanju “ljudski faktor”.

Za požare kriv "ljudski faktor"

U to su vjerovali i u policiji, a i tadašnji Koordinacioni tim Vlade za suzbijanje bespravnih aktivnosti u šumarstvu takođe je nedvosmisleno saopštio da je za požare kriv “ljudski faktor” i da će nadležni organi intenzivno raditi na rasvjetljavanju okolnosti i počinilaca. Bilo je to malo prije promjene vlasti 2020. godine.

Očekivalo se da će poslije političkih promjena, koji mjesec kasnije, poslije avgusta, pitanje odgovornosti za višemilionsku štetu nastalu od podmetnutih požara na području opštine Rožaje biti ponovo pokrenuto, ali do sada niko to nije učinio. Možda je neko tek, onako usput, to pomenuo u lokalnoj izbornoj kampanji, nakon koje se Bošnjačke stranke u tom gradu samo učvrstila i betonirala.

Njihov član i funkcioner, Adem Fetić, u vrijeme požara bio je direktor Direktorata za šume, a nije baš zgodno ponovo sjedjeti u Vladi i prozivati svog funkcionera, čak ni danas kada je BS opet u Vladi. Fetić je neko vrijeme bio i predsjednik opštinskog odbora ove stranke (BS) u glavnom gradu.

Nusreta Kalača (DPS) više niko ne pominje, niti zna gdje se sada nalazi. Posljednji put je u javnosti bio kada je poslije smjene sa mjesta direktora Uprave za šume naplatio devet hiljada eura za godišnje odmore koje sam sebi nije napisao. Od tada ni glasa o njemu u medijima.

Na sajtu Uprave za šume Crne Gore i danas stoji onaj isti poziv za prijavljivanje požara, i objašnjenje kako je “95 odsto šumskih požara izazvano namjerno, iz nehata ili neznanja”. Takođe se navodi da je “za lica koja svojim nesavjesnim radnjama izazovu pojavu i širenje požara većih razmjera i sa znatnom materijalnom štetom, propisana zatvorska kazna od šest mjeseci do dvanaest godina”.

Štete od požara koje su se dogodile polovinom maja 2020. godine na privatnim posjedima i na šumama na trećini teritorije opštine Rožaje, više su nego “većih razmjera i sa znatnom materijalnom štetom”, da bi prošle nekažnjeno, a sve vodi ka tome.

Bez opravdanja

Ne može biti nikakvog opravdanja za činjenicu da ni poslije toliko vremena nema konkretne odgovornosti zbog podmetnutih požara u Rožajama. Šta znači formulacija “ljudski faktor”, izrečena toliko puta kada se radi o o tim katastrofalnim požarima?

Niko i nikada nije pomenično pomenuo nikoga od strane starih vlasti, jer je to bila njihova preksa vladajućeg obrasca neodgovornosti. Zabrinjava, međutim, to da do sada niko nije učinio u bilo kavom kontekstu ni nakon promjene vlasti na državnom nivou. Kao da su i nove vlasti preuzele kovanicu “ljudski faktor”.

Toga maja gorelo je dvije trećine teritorije opštine Rožaje. I izgorjelo 160 hektara šuma. I svi se i dalje ponašaju kao da je izgorjela stara slamarica. Moglo bi se i reći, sve je isto, samo šuma nema.