Туфик Софтић

OBEĆANjA NIJE FALILO

Četiri elektrane, a selo bez struje

Za skoro deceniju od kada su u beranskom selu Šekular počele sa radom četiri male hidoelektrane, mještani ovog velikog područja do danas ne znaju koliko je struje u njima proizvedeno, odnosno koliko je miliona eura već zaradila kompanija "Hidroenergija Montenegro".

Znaju, međutim, da uprkos toj činjenici, oni struje u selima jedva da imaju za sijalicu.

"Dešavalo se da čitavih sedam dana nema jedne faze. Recite i sami, da li je to normalno? Pored četiri hidrocentrale, mi smo praktično bez struje", kaže mještanin Šekulara, Vesko Davidović.

On objašnjava da je to najveći problem za čitavo seosko područje Šekulara, na kojem je polovina električnih stubova stara skoro pola vijeka.

"Jednom prilikom se jedan stub srušio od starosti, onako pod naponom. Srećom, nije bilo ljudi u blizini, i niko nije stradao", priča Davidović.

Stanovnici ove beranske mjesne zajednice smatraju da bi država na poseban način morala da obaveže koncesinare koji su napravili elektrane na Šekularskoj rijeci, da se malo okrenu ovom kraju.

"Moglo bi se reći kako je Elektroprivreda poslednje dvije godine učinila neke pomake, pa je stanje nešto bolje. Ali ‘Hidroenergija Montenegro’ nije uložila ni jedan jedini euro da doprinesu stvaranju boljih životnih uslova u našim selima", kaže predsjednik ove Mjesne zajednice, Sreten Lekić.

On ističe da bi bilo krajnje vrijeme da Šekularci dobiju određene benefite od mini elektrana koje je napravila ova kompanija.

"Sjećam se kada je trebalo da počnu da grade šta su sve obećavali. I nove puteve, i struju na katunima. Treba li da vam kažem da od svega toga nije bilo ništa" dodaje Lekić.

Priča oko “Hidroenergije Montenegro” dobro je poznata. Preduzeće je osnovano upravo u Beranama u jesen 2007. godine, kada je biznismen Oleg Obradović došao u svoj rodni grad i preko kompanije „Hamera Capital“ napravio dogovor sa tri opštine na sjeveroistoku Crne Gore o davanju koncesija za izgradnju malih hidrolektrana na njihovim teritorijama, ponudivši im za uzvrat dio akcija u zajedničkoj firmi.

Odluka o upisu udjela Opštine Berane u doo „Hidroenergija Montenegro“ donijeta je u lokalnom parlamentu krajem oktobra te godine. Tri opštine, Berane, Plav i Andrijevica, trebalo je da dijele deset odsto akcija, zavisno od broja elektrana na svojoj teritoriji.

Dosadašnjih deset malih elektrana „Hidroenergije Montenegro“ izgrađeno je na teritoriji opštine Berane, što bi značilo i da svih deset odsto akcija i deset odsto dobiti pripada ovoj opštini.

Nejasno je samo ostalo kako se ni Opština Berane, kao ni druge dvije opštine, nikada nisu našle u registru Centralne depozitarne agencije, zbog čega niko nikada nije odgovarao, niti je odgovornost ikada zatražena.

Zato su se to vrlo brzo našli kompanija „Bemaks“, kao i Ranko Ubović i Aleksandar Mijajalović sa 60 odsto akcija. Poslednja promjena je bila kada su Mijalović i Ubović prodali svoj dio akcija za neki minoran iznos Ranku Radoviću, koji im je do tada bio direktor firme „Hidroenergija montenegro“.
Prvenstveni plan „Hidroenergije Montenegro" je bio da izgradi ukupno trinaest mini hidroelektrana na području beranske opštine. Sve lokacije su u slivu Lima. Pet u području Šekularske rijeke, i osam na Beranskoj Bistrici.

Nakon što je taj posao na području Berana uveliko odmakao i električna energija iz malih elektrana počela da se distribuira i prodaje, odnosno da se pretače u novac, pitanje koristi i štete prvi su postavili mještani Šekulara.

"Ako ništa drugo moglo je, od tih silnih miliona, koji se stiču zahvaljujući elektranama u Šekularu, da se izdvoji nešto sredstva za instaliranje novih trafostanica, jer bi se na taj način pojačao napon struje, koji u pojedinim domaćinstvima u Šekularu ne prelazi 140 vati", kaže Davidović.

On ističe da iz današnje perspektive sve izgleda prilično haotično i neregularno.

"Zapravo, ne postoji način na koji možete ući u trag tome koliko novca oni precizno izvlače na račun Šekulara, a da pri tome jedan euro nijesu uložili za dobro lokalnog stanovništva. Oni više nemaju čak ni kancelariju u Beranama. Nemate kome da predate dopis ili zahtjev", objašnjava Davidović.

Da su sve priče o zapošljavanju lokalnog stanovništva bile prevare, smatra i predsjednik Mjesne zajednice Šekular.

"Osim nekoliko stražara i dva-tri radnika na održavanju protoka vode, niko iz šekularskih sela više ne radi u hidroenergetskom sistemu na ovoj rijeci i njenim izvorištima. Na izvorištima su napravili dvije male hidrocentrale. Zatim su vodu cijevima odveli šest kilomeatra do sljedeće, koja je nešto veća. Četvrta i najveća je niže prema gradu, odnosno bliže selu Rijeka Marsenića. Sva struja odatle se distribuira do trafostanice u prigradskom naselju Buče, i odatle odlazi u sistem"n kaže Lekić.

On priča da je jednom prilikom pokušao da ispita njihovu spremnost da odvajaju neki procenat od dobiti za ovu mjesnu zajednicu, ali da je sve bilo uzalud.

"To bi bilo najrelanije. Ajde, da ne kažem tri odsto, ali makar jedan odsto i stanovnicima Šekulara bi bilo dobro. Ništa od toga, a pričali su da će čitavo selo osvijetliti uličnom rasvjetom. Uprkos migracijama, u Šekularu ima još 98 domaćinstava. U nekima struje ima jedva za sijalicu", kaže predsjednik MZ Šekular.

Stanovnici Šekulara postavljaju pitanje da li iko osim “tajkuna” ima koristi od izgrađenih hidrocentrala na području opštine Berane. I da li neko može sračunati njihovu godišnju dobit za desetak godina koliko već rade, i još dvije decenije, za koliko imaju koncesije.