B.Bu. [ Klix.ba ]

KAKO POSTAVITI GRANICE

Može li AI psiholog razumjeti ono što ni sebi ne umijete da priznate

U 2025. godini pitanje više nije „Mogu li mašine misliti?“, već: „Mogu li mašine osjećati?“. Ova dilema, koju je prvi put postavio Alan Tjuring 1950. godine, danas se konkretizuje kroz sve širu upotrebu vještačke inteligencije u ulozi digitalnog terapeuta. Od emocionalne podrške do trauma, AI ulazi u najosjetljivije sfere čovjekove psihe.

Da li AI psiholog može biti terapeut?

Aplikacije kao što su Replika, Wysa, Woebot i Pi predstavljaju se kao dostupni, empatični i diskretni saputnici kroz anksioznost, stres ili usamljenost. AI psiholog u ovom kontekstu nudi korisnicima sigurnost bez osude, dostupnost 24/7 i brzo olakšanje. Cijena i stigma koje idu uz klasične psihoterapije dodatno ubrzavaju popularnost ovih alata.

Ali, koliko zapravo vještačka inteligencija može razumjeti kontekst, dvosmislenost i emocionalne nijanse koje su ključne u terapiji? Većina aplikacija funkcioniše koristeći programirani odgovor i može ponuditi utjehu, ali ne i konkretno rješenje.

Gdje prestaje podrška AI terapije, a počinje rizik?

Vještačka inteligencija kao terapeut nosi sa sobom niz potencijalno opasnih zabluda, naročito kada su u pitanju mladi kojima emocionalna zrelost još uvijek nije razvijena. Generacija Z, koja se formira uz digitalno komuniciranje, najčešće koristi AI terapeutske apilikacije, ali i najlakše miješa algoritamsku pažnju sa autentičnom empatijom.

Stručnjaci upozoravaju na to da AI psiholog ne prepoznaje suicidalne misli, slojevite traume, niti nesvjesni mehanizam odbrane. Kada su u pitanju ekstremni slučajevi, oslanjanje isključivo na vještačku inteligenciju može dovesti do pogoršanja stanja. Korisnik ostaje u digitalnom ehu sopstvenih problema, bez spoljne kontrole ili intervencije.

AI kao psihološka pomoć, a ne zamjena

ChatGPT terapeut može imati korisnu ulogu za vođenje dnevnika, smirivanje u hitnim situacijama, pa čak i u praćenje obrazaca ponašanja. Međutim, ona ne može i ne smije biti zamjena za kontakt s psihoterapeutom.

Pravi napredak u mentalnom zdravlju dolazi kroz samospoznaje, otpor, tugovanje i rast, a to su procesi koje nijedan algoritam ne može u potpunosti razumjeti ili voditi. Ljudska prisutnost, intuicija i saosjećanje ostaju nezamjenjivi elementi svake prave terapije.