B.Bu. [ nova.rs ]

U FAZI KLINIČKOG ISPITIVANJA

Japanci napravili vještačku krv koja odgovara svim krvnim grupama

U svijetu urgentne medicine, sekunde često odlučuju između života i smrti. Međutim, ono što ljekare najčešće zadržava jeste čekanje – na krvnu grupu, na donora, na ispravnu dozu. U tim ključnim trenucima, japanska inovacija mogla bi zauvijek da promijeni pravila igre. Naučnici iz Japana su razvili univerzalnu vještačku krv koja se može davati bilo kome, bez obzira na krvnu grupu – i to bez potrebe za hlađenjem.

Ova medicinska revolucija dolazi sa Univerziteta medicinskih nauka u Nari, u saradnji sa Univerzitetom Čuo i Nacionalnim odbrambenim medicinskim koledžom Japana. Njihov projekat, poznat pod nazivom „Hemoglobinske vezikule”, trenutno se nalazi u prvoj fazi kliničkih ispitivanja i obećava da će promijeniti način na koji se sprovodi hitna medicinska pomoć – u bolnicama, ambulantama, ratnim zonama i na najudaljenijim mjestima na planeti.

Vještačka krv može da se koristi za sve krvne grupe, ne zahtijeva posebne uslove čuvanja i ima rok trajanja i do dvije godine.

„Kada je transfuzija hitno potrebna, potrebno je vrijeme da se utvrdi krvna grupa pacijenta. Sa ovim vještačkim crvenim krvnim zrncima, nema potrebe za tim – transfuzija može da počne odmah“, kaže prof. Hiromi Sakai sa Univerziteta u Nari.

Ispitivanja na dobrovoljcima
Nakon što su ispitivanja bezbjednosti počela 2022. godine, istraživači su nastavili dalje u martu 2025. godine, ubrizgavajući do 400 mililitara laboratorijski uzgajane krvi zdravim dobrovoljcima starosti od 20 do 50 godina. Dok je nekoliko učesnika iskusilo manje neželjene efekte, poput groznice ili osipa, nijedan nije pokazao alarmantne promjene krvnog pritiska ili vitalnih znakova.

Sljedeća faza će testirati efikasnost: koliko dobro sintetičke ćelije nose kiseonik i funkcionišu pod stresom. Ako bude uspješan, Sakaijev tim se nada da će proizvod uvesti u kliničku upotrebu do 2030. godine.

U međuvremenu, drugi naučnici - poput profesora Terujukija Komacua sa Univerziteta Čuo - razvijaju alternativne vještačke nosače kiseonika koristeći različite stabilizujuće proteine. Svi znaci ukazuju na budućnost u kojoj sintetička krv nije samo moguća, već i neophodna.

Strani mediji ovu inovaciju već nazivaju revolucionarnom. Njena sposobnost da premosti barijere koje su do sada otežavale hitnu transfuziju mogla bi značiti spas za milione.

Internet sajt Business Today piše da bi „ovo moglo da bude najveće medicinsko otkriće još od antibiotika”, dok prof. Aš Toje sa Univerziteta u Bristolu ističe:

„Prednost je u tome što ne morate da brinete o kompatibilnosti, a vezikule mogu da prodru tamo gdje tradicionalna krv ne može – poput kapilara kod moždanih udara”.

Ovo, naravno, nije prvi put da naučnici pokušavaju da dešifruju vještački krvni kod. Prethodni pokušaji u SAD i Velikoj Britaniji suočili su se sa ozbiljnim zastojima, posebno u pogledu bezbjednosti i pouzdanosti.

Japanski pristup – recikliranje istekle ljudske krvi, njena stabilizacija i preskakanje kompatibilnosti krvnih grupa – mogao bi da bude praktično rješenje koje medicina traži decenijama. Ipak, tehnologija nije savršena. Pošto se oslanja na hemoglobin ekstrahovan iz prave krvi, nije potpuno sintetička – niti se može skalirati bez donorskih izvora. Istraživači vjeruju da bi rekombinantni hemoglobin ili sistemi na bazi biljaka mogli da budu sljedeći na redu.

Ako se ispitivanja pokažu uspješnim, ova univerzalna krv bi mogla da postane dio standardnog medicinskog protokola do kraja decenije.