B.B.

Džinovsko jezero Vostok, odsječeno od površine milionima godina

Jezero Vostok je džinovsko jezero na Antarktiku, približne veličine jezeru Ontario, ali za razliku od njega nalazi se tri kilometra ispod debelih naslaga snijega i leda. Njegov ekosistem je izolovan više od 15 miliona godina i prepun je jedinstvenih organizama koje ćemo možda pronaći i na Jupiterovom satelitu Evropi.

Nekada ogromno površinsko jezero, Vostok je zakopan prije najmanje 15 miliona godina, a neke procjene idu i do više od 20 miliona godina. Kao rezultat toga da je odsječeno od svjetlosti i atmosfere toliko dugo, u njemu su se razvio jedinstveni ekosistem ekstremofila – organizama koji su evoluirali da prežive u ekstremnim uslovima.

Jezero Vostok dugačko je oko 240 kilometara i široko oko 50 kilometara. Najveće je od svih 400 antarktičkih podzemnih jezera, koja su razbacana širom kontinenta. Locirano je blizu ruske istraživačke stanice Vostok. Uprkos tome što istraživačka stanica od 1957. godine konstantno ima naučne ekspedicije, sve do 90-ih se nije znalo da jezero postoji.

Prvo je jedan ruski geograf i pilot Andrej Kapitsa 60-ih godina iz vazduha primijetio pljosnato i relativno glatko prostranstvo blizu stanice. Istraživači su konačno 1993. godine pronašli jezero pomoću satelitske radarske tehnologije koja je sposobna da probije led.

Naučnici su takođe 2012. godine uspjeli, poslije višegodišnjih napora, da probuše rupu do jezera.

Tada su utvrdili da je jezero duboko oko kilometar na svom južnom dijelu i postepeno pliće kada se ide na sjever. Mapirano je čitavo dno i otkriveno da duboke i pliće djelove odvaja greben za koji vjeruju da je prepun hidrotermalnih otvora.

Jedini izvor vode za jezero je ledena ploča iznad njega. Temperatura vode se kreće oko minus tri stepena Celzijusa, ali je tečna zbog ogromnog pritiska koji na nju vrši ledena ploča što snižava tačku leđenja.

Dno jezera Vostok mapirano je 2013. godine

Ogroman broj vrsta različitih mikroba naseljava jezero, uključujući i morske oblike života koji ukazuju da je nekada bilo povezano sa okeanom.

Istraživači su uzeli uzorak ledene vode sa vrha jezera i otkrili da sadrži DNK od više od 3.500 organizama, uključujući i gljivica i bakterija koje obično mogu da se nađu u digestivnim traktovima riba.

Zbog manjka svjetla što sprečava fotosintezu, ovi organizmi su morali da evoluiraju da bi se hranili mineralima u vodi i hemikalijama koje se stvaraju na dnu. Istraživači smatraju da će dalje proučavanje pomoći da se nauči više o ekstremofilima koji bi mogli da se pronađu na drugim planetama i nebeskim tijelima, poput Jupiterovog satelita Evropa.