dr Nikola Banićević

GENERALNA SKUPŠTINA UN

Zvono nade

Hotel „Savoy" na južnoj strani rijeke Temze bio je domaćin delegatima na prvoj sjednici Generalne skupštine u istoriji UN (GS). Pol-Henri Spak belgijski političar i diplomata tokom prijepodneva 10. septembra 1946. godine u hotelskoj sobi pripremao se za ulogu prvog predsjednika Generalne skupštine.

Пише: dr Nikola Banićević Види све колумне

Dok je posmatrao neuobičajno hladan septembarski dan, mogao je da vidi Central Hol Vestminster, mjesto na kojem će se održati sjednica. Kao kolekcionar i ljubitelj umjetnosti, posebno muzike i slikarstva, u ovom pogledu vidio je optimističnu sliku i čuo muziku nade, da su ratovi i krize završeni, a da dolazi vrijeme koje će oblilježiti mir, saradnja i razumjevanje među državama.

Početak sjednice u 15 časova po londonskom vremenu označen je zvukom zvona, koji i danas odjekuje sjedištem UN u Njujorku. Ovaj zvuk pronosi se plenarnom salom sa manje optizma, a više brige za svjetski mir i bezbjednost.

U periodu od 79 godina rada, GS UN susrela se sa brojnim izazovima po međunarodnu bezbjednost kao što su: Hladni rat, ciklične krize na Bliskom istoku, regionalni sukobi, rat protiv terorizma i klimatske promjene. Postavlja se pitanje učinkovitosti i adekvatnosti odgovora na bezbjednosne krize. Njen značaj je neosporan kod podsticanja dijaloga i mirnog riješavanja sporova. GS je mjesto na kojem se usvajaju međunarodna dokumenta rezolucije, konvencije i protokoli, čime se normiraju određene krizne tačke. Forum je na kojem se definiše humanitarna pomoć, kroz rad međunarodnih misija. Problemima po svijetski mir i bezbjednost prilazi se multilateralno.

Međutim, godine za nama u njenom radu pokazale su da ima prostora za reformu. Ovo je vidljivo kroz ograničenu moć donesenih međunarodnih dokumenata, sve izraženiju politizaciju u radu, i nejednake zastupljenosti država.

Bezbjednosni izazovi traže pojednostavljivanje trenutno komplikovanih procedura u donošenju odluka.
Tema sjednica često nisu bezbjednosne krize, koje nemaju značaj za svjetsku javnost. Jedna od njih pogađa građane Gane, koji se pored brojnih bezbjednosnih i ekonomskih problema, srijeću sa ilegalnim rudarstvom. Ono uništava životnu sredinu i vodni sistem zemlje, čime direktno utiče na ljudsku bezbjednost. Stanovništvo je primorano da se iseljava iz siromašnih područja, boreći se za opstanak. Korišćenjem korupcije, rudarske kompanije iz Burkine Faso i Obale Slonovače rudare zlato. Gana Water Company Limited ovog mjeseca upozorila je na zamućenost voda, koja sedam puta prevazilazi dozvoljene parametre. Komisija za šume upozorila je da su uništena 34 od 288 rezervata šuma. Ilegalno rudarstvo uništilo je 100.000 hektara zasada kakaa.

U cilju skretanja pažnje na brojne probleme, glumica Meril Strip je govorila na GS o položaju žena pod talibanskim režimom u Avganistanu, skrenuvši pažnju na kršenja osnovnih ljudskih prava i sloboda.

Predsjednik SSSR Nikita Hruščov na sjednici GS 1960. godine udario je cipelom o govornicu, iskazujući time nezadovoljstvo radom UN. Takav postupak danas nije potreban da bi se ukazalo na bezbjednosne probleme, koji su rizik po ljudsku bezbjednost. Potrebno je više empatije, a manje politike, više prilike da se čuju glasovi onih subjekata sa istinskom željom za postizanje svjetskog mira i bezbjednosti. U to ime neka eho zvona Pol-Henri Spaka, bude zvuk za dobrobiti čovječanstva.

(Autor je predavač i doktorand na Humanističkim studijama, UDG na smjeru Međunarodna bezbjednost)