K. J. [ Beta ]

Na Harvardu pronađena rijetka kopija Magna karte iz 1300. godine

Stručnjaci sa dva britanska univerziteta otkrili su da je kopija Magna karte (Magna Carta) u biblioteci Pravnog fakulteta američkog univerziteta Harvard, umjesto jeftine kopije, zapravo rijetko izdanje iz 1300. godine.

Original ovog pravnog akta objavio je 1215. godine engleski kralj Džon i u njemu je uspostavljen princip da kralj podleže zakonu, što je kasnije postalo temelj ustava mnogih država širom svijeta.

Verziju iz 1300. godine, čiju kopiju ima Harvard, objavio je engleski kralj Edvard I.

Profesor srednjovjekovne istorije na Kraljevskom koledžu u Londonu Dejvid Karpenter (David Carpenter), koji je u decembru 2023. našao digitalnu verziju dokumenta na sajtu biblioteke Pravnog fakulteta na Harvardu, rekao je da je bio začuđen što je uspio da pronađe nepoznatu kopiju Magna karte.

„Prvo, pronašao sam jedan od najrjeđih dokumenata i najznačajniji dokument u svjetskoj ustavnoj istoriji“, rekao je Karpenter. „A drugo, naravno, bio sam zapanjen što je Harvard imao to sve ove godine, ne shvatajući šta je to.“

Karpenter je na utvrđivanju starosti dokumenta sarađivao sa Nikolasom Vinsentom (Nicholas Vincent), profesorom srednjovjekovne istorije na Univerzitetu Istočne Anglije u Noriču.

Poredeći je s još šest kopija iz 1300. godine, Karpenter je ustanovio da im se dimenzije poklapaju, a zatim je, sa Vinsentom, upoređivao slike koje su bibliotekari sa Harvarda napravili korišćenjem ultraljubičastog svijetla i spektralnog snimanja.

Ova tehnologija omogućila im je da uporede tekstove od riječi do riječi i uoče detalje koji nijesu vidljivi golim okom, a koncentrisali su se i na rukopis, gdje se vidi potpis kralja Edvarda I.

Od originala iz 1215. godine do 1300. godine napisano je još pet izdanja, a to je bila posljednja godina kada je cio dokument iznijet i autorizovan kraljevim pečatom.

Karpenter je rekao da nijedna verzija nije potpuno ista i da se međusobno razlikuju u mnogo detalja.

Harvardova kopija, prema Karpenterovoj procjeni, vrijedi više miliona dolara, ali univerzitet ne planira da je prodaje, a jedna verzija dokumenta je 2007. godine prodata na aukciji za 21,3 miliona dolara.

Vinsent je istraživao kako je dokument dospio do biblioteke na Harvardu i ustanovio da ga je fakultet kupio 1946. godine od jednog londonskog trgovca knjigama, kao i da ga je platio oko 27 dolara, pod pogrešnom pretpostavkom da je izdanje iz 1327. godine.

On je takođe utvrdio da je dokument 1945. godine jednoj britanskoj aukcijskoj kući poslao vojni pilot, koji je učestvovao u odbrani Malte tokom Drugog svjetskog rata.

Vinsent i Karpenter će posjetiti Harvard u junu kako bi dokument vidjeli uživo, a oni tvrde da je on danas podjednako relevantan kao i u doba kada je nastao, imajući u vidu da je Harvard trenutno u sukobu sa administracijom predsjednika Sjedinjenih Američkih Država (SAD) Donalda Trampa oko toga kolika ovlašćenja savezna Vlada treba da ima u vođstvu, prijemu studenata i aktivizmu na kampusu univerziteta.

„Magna karta“ ima važnu ulogu u pravnoj istoriji SAD, od Deklaracije o nezavisnosti do usvajanja Povelje o pravima, a 17 američkih saveznih država sadrži neke njene elemente u svojim zakonima.