OZON

Aerozagađenje ozbiljan i potcijenjen problem

Rezultati građanskog monitoringa kvaliteta vazduha u Crnoj Gori za 2020. godinu, koji sprovodi Ekološki pokret "Ozon" u okviru svog programa "Ekoskop" pokazuju da je problem aerozagađenja veoma izražen, što u vremenu zdravstve krize izazvane virusom COVID 19, veoma zabrinjavajuće.

Iz NVO Ozon navode da to dokazuje neozbiljnost i nesposobnost nadležnih institucija da zaštite javno zdravlje i životnu sredinu.

Podsjećaju da više godina upozoravaju na neophodnost izrade nove naconalne strategije za upravljanje kvalitetom vazduha sa konkretnim, vidljivim i mjerljivim akcionim planom, što podrazumijeva multisektorski pristup uz učešće zainteresovane javnosti, kao i lokalnih planova u opštinama u kojima je problem aerozagađenja izražen.

Građanski monitoring, kako su kazali, urađen je na osnovu zvaničnih mjesečnih izvještaja o kvalitetu vazduha u Crnoj Gori, koje za Agenciju za zaštitu prirode i životne sredine, u skladu sa Programom monitoringa, priprema Centar za ekotoksikološka ispitivanja Podgorica, na osnovu rezultata državne mreže koju čine devet mjernih stanica.

"Kada su u pitanju suspendovane čestice sa prečnikom manjim od 10 µm (PM10), koje su uz PM2,5 u fokusu našeg programa, tokom 2020. godine najviše, 112 dana, sa prekoračenjima srednjih dnevnih vrijednosti, zabilježeno je u Bijelom Polju. Slijede Pljevlja sa 110 dana, zatim Podgorica, u Bloku V 84, na Zabjelu 98, dok je u Nikšiću 74 dana prekoračena srednja dnevna vrijednost PM10. U Nikšiću je u periodu od 9. do 24. decembra došlo do zastoja u radu uzorkivača za PM10 čestice, tako da su analizirani uzorci samo u periodu od 1. do 8. i od 25. do 31. decembra 2020. godine", navodi se u saopštenju.

Dodaju da tokom oktobra mjeseca zbog prekida u radu uzorkivača PM čestica, nije vršeno uzorkovanje i analiza referentnom metodom za PM10 čestice: 20 dana u Pljevljima, 15 dana u Bijelom Polju, 5 dana u Podgorici – Blok V i Kotoru, 4 dana u Podgorici – Zabjelo. To je kažu, važno istaći zbog nepotpunog monitoringa i nemogućnosti sagledavanja stvarnog stanja, što je bio problem i tokom 2016. i 2017. godine

"Propisana granična srednja dnevna vrijednost za PM10 je 50 µg/m3, a dozvoljeni broj prekoračenja na godišnjem nivou 35 dana, pa je na osnovu rezultata monitoringa nesporno da se radi o alarmantnom stanju u sve četiri opštine u kojima su postavljene mjerne stanice. Praškaste materije (PM) se dovode u vezu s nizom bolesti, od onih koje pogađaju srce i disajne organe, preko dijabetesa, do neplodnosti i raka. Što je čestica manja, lakše i dublje prodire u tijelo", navodi se u saopštenju.

Iz OVO Ozon navode da praškaste materije (PM) i SARS-CoV-2 negativno utiču na iste ćelije i djelove ćelija, i zato se, kako su kazali, kod zaraženih osoba koje su izložene aerozagađenju dešava dodatno respiratorno pogoršanje usljed odgovora na prisustvo SARS-CoV-2, time su, kako dodaju, češći teži oblici Covida-19, dok su i smrtni ishodi učestaliji.

"Dugotrajna izloženost štetnim emisijama u vazduhu povećava se rizik od dobijanja akutnih i hroničnih bolesti, najčešće onih što utiču na respiratorni sistem. On usled oslabljene funkcije postaje podložniji na uticaj virusnih infekcija, uključujući onu izazvanu koronavirusom (SARS-CoV-2). Dosadašnja istraživanja pokazuju da aerozagađenje povećava smrtnost od Covida-19 u svijetu za 15%, a u Evropi za 19%. Takođe, utvrđeno je da porast koncentracije PM čestica od jednog mikrograma po kubnom metru povećava smrtnost od Covida-19 za 11%", navodi se u saopštenju.

Zbog svega navedenog smatraju da su nam neophodna ekološko-epidemioška ispitivanja povezanosti aerozagađenja i Covida-19.

"Ona moraju biti precizno planirana i izvedena da bi se mogli donijeti adekvatni zaključci i predlozi mjera i kao takvi realizovati kroz novu nacionalnu strategiju i lokalne planove. Na kraju još jednom, nadamo se poslednji put, pozivamo nadležne na akciju i ozbiljan pristup problematici aerozagađenja, uz spremnost da damo i konkretan doprinos u svim predloženim aktivnostima", kazali su iz NVO Ozon.