Njemački dokumentarni film: Srbija i Crna Gora opsjednute oružjem

U akcijama MUP-a Srbije predato je više od 100.000 komada ilegalnog oružja

Oružja dokle pogled seže. Donijeto je tu iz podruma i sa tavana – u svakom slučaju iz privatnih kuća. U jednom skladištu u Beogradu gomile pištolja, hiljade pušaka i uredno poređanih automata. Sanduci puni bacača granata i municije stoje uza zid. U uglu prostorije su čak i bacači raketa.

Tako je izgledalo 2023. kada su Srbi i Srpkinje dobrovoljno donosili oružje u centre koje je osnovalo Ministarstvo unutrašnjih poslova Srbije. Željeli su da tako raščiste sa zaostavštinom iz ratnih vremena, kada je oružje kružilo među ljudima, a zatim se prenosilo kao porodično nasljeđe ili završavalo na crnom tržištu.

Samo u SAD i Jemenu ima više oružja

Amnestija za predaju oružja već je više puta sprovođena u Srbiji. U tim akcijama predato je više od 100.000 komada ilegalnog oružja. Međutim, uz količinu naoružanja kakva postoji u Srbiji, sve to ima samo ograničen efekat.

Ono što je sigurno jeste da u dvije države Zapadnog Balkana, u Srbiji i Crnoj Gori, ljudi posjeduju najviše oružja u Evropi – 39 komada na 100 stanovnika. Više ga ima samo u Sjedinjenim Američkim Državama i ratom razorenom Jemenu. Drugim riječina, svako prosječno domaćinstvo u Srbiji ima po jedan komad oružja.

Bivši kriminalac danas je rijaliti-zvezda

Za mnoge građane u Srbiji i Crnoj Gori oružje je dio tradicije i dio svakodnevnice. Znak slobode i priznanja. Tome u njemačkom dokumentarcu svjedoči i Kristijan Golubović. Taj pedesetogodišnjak, sa šarenom bejzbol kapom i mnoštvom tetovaža, oduvijek je imao pristup oružju, a iza sebe ima izuzetnu kriminalnu prošlost – bio je dio ozloglašene gangsterske scene u Beogradu 1990-ih godina.

U to vrijeme, priča on, mogao si da zamijeniš ćevape za pištolj. Hvali se da i danas može da nabavi oružje za samo sat vremena. Da bi ušao u tu gangstersku scenu, kaže da je s prijateljima upao u Hotel „Mažestik“ u centru grada, u tada poznatu diskoteku. Svi su bili teško naoružani.

Golubović je u više navrata bio po nekoliko godina u zatvoru, jednom i u Diseldorfu zbog oružane pljačke. Tokom devedesetih, kada je rat eskalirao – a sa njim i količina oružja, kao i droge – nasilje je poprimilo potpuno nove razmjere, kaže Golubović.

„Svi su koristili drogu, svi su nosili oružje, niko se nikoga nije plašio, niti je neko nekog poštovao. Glave su tada padale svakodnevno. Sigurno je 80 odsto podzemlja bivše Jugoslavije i drugih djelova Balkana zbrisano u talasu ubistava.“

Kriminal donosi gledanost

Golubovićeva kriminalna prošlost izgleda da fascinira mnoge Srbe i Srpkinje. Danas je on rijaliti-zvezda na jednoj privatnoj srpskoj televiziji. Tamo ga mjesecima snimaju u formatu nalik „Velikom bratu“.

Tamo smije da u udarnom terminu objašnjava kako je najbolje izvršiti ubistvo: žrtvu, kaže, treba samo umotati u ćebe i objesiti – tako ne ostaju tragovi. Na ulici ga stalno zaustavljaju obožavateljke i obožavaoci. Bivši kriminalac je poznat, a naročito je mladima on neka vrsta uzora.

Masovna ubistva

Kada je u maju 2023. godine jedan mladić ilegalnim oružjem nabavljenim na crnom tržištu iz automobila u pokretu ubio devetoro ljudi, tokom istrage se ispostavilo da je napadač obožavao klanove i kriminalce – prije svega Kristijana Golubovića. Cijela Srbija tada je bila u šoku.

Samo dan ranije dogodilo se masovno ubistvo u jednoj školi u Beogradu, kada je trinaestogodišnjak očevim pištoljem ubio devetoro svojih školskih drugarica i drugova, kao i domara.

Beograd, maj 2023: Policija blokira ulicu ispred osnovne škole Vladislav Ribnikar u kojoj se dogodilo stravično masovno ubistvo

Organizovani kriminal u Crnoj Gori

Četiristo pedeset kilometara južnije, u Crnoj Gori, situacija je slična. I tamo skoro svako domaćinstvo posjeduje oružje. Broj ubistava i tamo je veoma visok u odnosu na prosjek u Evropi. Jedan od razloga za to jeste organizovani kriminal: zavađeni klanovi već godinama vode ogorčene borbe – u regionu, ali i širom Evrope.

Policijski službenici aktivnosti crnogorske mafije ocjenjuju kao „visokorizične“, ali do sada nisu uspjeli da razbiju njihove mreže. Oružje se transportuje, premješta i odatle stiže i do Zapadne Evrope.

Balša Đurišić, policajac jedne specijalne jedinice, pokazuje zaplene sa svojih noćnih kontrola: od automatskog oružja, pa do većih količina kokaina – sve se može naći.

„Teško je osjećati se bezbjedno“

Posebno je istorijski grad Cetinje, bivša prijestonica Crne Gore, u redovnim razmacima tragično poprište pucnjava. Sve su češći izvještaji o ubistvima snajperom, bombaškim napadima na automobile i masovnim ubistvima. Samo u posljednje četiri godine, u turističkoj atrakciji Cetinju ubijeno je nekoliko desetina ljudi.

Ljudi pale sveće nakon višestrukog ubistva na Cetiinju 1. januara 2025.

Nastavnica Maja živi u tom gradu od rođenja. Tokom jedne masovne pucnjave 2022. godine izgubila je rođaka. Iako je napadač bio policiji poznat nasilnik, ipak je imao dozvolu i smio legalno da posjeduje oružje.

Ubio je ukupno desetoro ljudi, među njima i dva dječaka, Marka i Mašana. „Teško je danas osjećati se bezbjedno u gradu“, kaže Maja. „Svuda vidiš mjesta na kojima je neko ubijen.“

Pooštravanje zakona

Maja je objavila svojevrsni rat vladi i pokrenula inicijativu za pooštravanje Zakona o oružju. Jer, do sada u Crnoj Gori za posjedovanje puške ili pištolja nije bilo potrebno čak ni uvjerenje psihijatra.

U jednoj bjesanoj noći došla je na ideju da pokrene predlog zakona koji bi se zvao „Zakon Marko i Mašan“, objašnjava Maja.

„Već sljedećeg dana više nisam bila sama u tome. Svi rođaci su me podržali, a već nakon nedelju dana bilo nas je 4.000.“

Predlog za stroži Zakon o oružju stigao je i do crnogorskog parlamenta, gdje će se o njemu glasati na jesen. Građani Cetinja nastaviće svoju borbu sve dok vlasti ne raščiste sa tim smrtonosnim nasleđem.

Dokumentarni film „Balkan – opsednut oružjem?“ može se pogledati OVDE.

Подешавaња

Умањи / Увећај

Изаберите тему