Iva Manojlović (Beograd)  [ DW ]

30. 06. 2025. 14:05

Blokade i represija: Paklene noći na ulicama Srbije

Kontejneri na ulicama, juriš policijskih marica na građane na Voždovcu, i maskirani policajci koji hapse građane… Srbija bi ovih dana mogla da se navikne na te scene, pošto nema naznaka da će utihnuti spontane blokade ulica.

Građanska neposlušnost na koju su studenti pozvali posle vidovdanskog protesta rezultira iznenadnim blokadama velikog broja saobraćajnica širom Srbije, na šta je policija reagovala represijom i hapšenjem.

Ali, da li je masovna represija na duže staze održiva? I da li će građani, po paklenim temperaturama, izdržati duže?

Pametniji se organizuje

Protest građana ispred Višeg javnog tužilaštva spontano se razlio na ulice prijestonice i ostalih gradova Srbije. Noću je bilo blokirano više od trideset lokacija, među kojima i Mostarska petlja i Autokomanda, dvije važne beogradske saobraćajnice.

Dejan Bursać, naučni saradnik na Institutu za filozofiju i društvenu teoriju, smatra da su spontane blokade nova taktika u borbi protiv režima, ali da je za uspjeh neophodna organizacija.

„U borbi protiv ovakvog režima mora postojati minimalna struktura. U suprotnom dobijate gomilu pojedinaca sa različitim interesima, motivacijama, željama, i haotičnu situaciju iz koje ne postignete ništa, kao što je bio slučaj nakon vidovdanskog protesta“, smatra Bursać.

Komentarišući nove „pop up“ blokade, Bursać ističe da „ideja jeste došla spontano, ali da su zborovi građana veoma brzo preuzeli stvar u svoje ruke“, što je i rezultiralo velikim brojem blokada.

„Zborovi su neformalno i labavo povezani, ali imaju kakvu-takvu organizacionu strukturu, komunikaciju, resurse i vrlo brzo su izveli protestnu akciju, koja će vjerovatno da se nastavi“, objašnjava Bursać.

Nastavak policijske represije?

Novu studentsku taktiku Bursać ocjenjuje kao delotvornu, „čim je izazvala toliko pažnje i ovakvu reakciju režima“. Ipak, uvjeren je da će odgovor vlasti i dalje biti nasilan.

„Oni pokušavaju da ugase akcije prilično agresivno, ali vidimo da neće uspjeti, jer se stalno najavljuju blokade u brojnim gradovima. Kao da se vraćamo na situaciju iz novembra kada su bile blokade raskrsnica – nismo se pomjerili osam mjeseci kasnije“, kaže on.

To za protestne akcije, ocjenjuje Bursać, „ne mora da znači ništa, ali je veliki problem za režim kojem je glavna vrijednost bila nekakva vrsta stabilnosti“.

Zato se od svih mogućih rješenja, prema njegovim riječima, vlast odlučuje za najgoru – represija. Na duže staze to je ipak neodrživo.

„U 21. vijeku, u Evropi, u režimu koji koliko-toliko zavisi od spoljnopolitičkog balansa, iz mnogo razloga je neodrživo da sprovodite tako masovnu represiju i autoritarni sistem. Mi nismo autoritarni režim poput Bjelorusije, sa čvrstim institucijama koje to mogu da sprovedu. Mi imamo slabe, urušene i nekontrolisane institucije i krhku političku situaciju“, ističe Bursać.

„Predsjednik je najodlučniji kada ga ucjenjuju“

MUP Srbije saopštio je da je više lica privedeno „zbog napada i vrijeđanja policije i remećenja javnog reda i mira“, a da je „policija postupala visoko profesionalno“.

Sa druge strane, na društvenim mrežama pojavio se veliki broj snimaka kako građane hapse policajci pod fantomkama.

Po svemu sudeći, uoči i poslije velikog protesta u subotu privedeno je preko stotinu građana. Neke čekaju ozbiljne optužbe za „rušenje državnog poretka“.

Predsjednik Srpske napredne stranke Miloš Vučević je u ponedjeljak (30. jun) učesnike blokada nazvao „blokaderskim ekstremistima“, koji „žele da parališu državu i izazovu nasilje širih razmjera“, poručujući da im to neće proći.

A dok je predsjednik Aleksandar Vučić obavještavao građane o aktivnostima na konferenciji Ujedinjenih nacija o finansiranju razvoja u Sevilji, prvi čovjek SNS-a na televiziji Hepi poručio je da je predsjednik „najodlučniji kada ga ucjenjuju“.

„Ne razumijem da neko vjeruje da će zbog kontejnera i ograda koje su čupali sa gradilišta Vučić da raspiše izbore. Je l’ oni vjeruju da će to da se desi? Od toga nema ništa. On kad je pod ucjenama, on je najodlučniji“, rekao je Vučević.

Koliko su protesti održivi?

Uprkos uklanjanju blokada sa gotovo svih lokacija u zemlji, najavljena su nova okupljanja.

Na pojedinim snimcima sa društvenim mreža može se vidjeti da su građani na nekim lokacijama već počeli da vraćaju kontejnere na ulice, iako ih je policija uklonila kao dio „barikada“. Studenti u blokadi upravo to i savjetuju – kad dođe policija, sklonite se, a onda se vratite.

Na pitanje koliko su ovakve akcije održive i kako policijska represija utiče na motivaciju građana, Bursać ističe da sve zavisi od načina na koje se blokade artikulišu.

„Naravno da niko ne voli da se sukobljava sa policijom, bude uhapšen i napadnut pendrekom, ali ako to predstavite kao smišljenu i pozitivnu aktivnost i ako u tome ima masovnosti i nade da možete nešto da postignete, ljudi će doći na to, uprkos scenama koje smo vidjeli“, smatra Bursać.

Srbiji, nesumnjivo, predstoje paklene julske noći.