Ivan Đerković (priredio izbor iz štampe)  [ DW ]

23. 06. 2025. 10:20

Njemački list: Srbija ne finansira Egzit, a finansira Ulemeka

Muzički festival Egzit u Novom Sadu mogao bi uskoro da postane istorija – barem u Srbiji, piše njemački list. „Srpska država preduzima mjere protiv tog velikog događaja otkako je njeno rukovodstvo zauzelo stav protiv sve autokratskije vladavine predsjednika Aleksandra Vučića. A slična je situacija i za izdavače, pozorišta i druge institucije kulture koje, prema mišljenju onih na vlasti, predstavljaju pogrešnu političku liniju.“

„Slučaj festivala Egzit je, međutim, najpoznatiji – i vjerovatno bi mogao da bude i finansijski najznačajniji“, ocjenjuje se u tekstu koji potpisuje novinar Mihael Martens. On pritom objašnjava da više od šezdeset odsto posjetilaca festivala dolazi iz inostranstva. „To znači da se mnogo novca sliva u kasu drugog najvećeg grada u Srbiji.“

Prema mišljenju autora, od ekonomske štete veći bi mogao da bude gubitak ugleda za Srbiju. U članku se podsjeća da je festival, na kojem svakog jula nastupaju stotine umjetnika i bendova, dobio brojne međunarodne nagrade i u Srbiju doveo, kako perspektivne autsajdere, tako i etablirana imena iz popa, roka, panka, tehna i drugih muzičkih stilova.

Podrška protestima

Godina 2000. kada je osnovan Egzit, bila je, kako piše list iz Frankfurta, „posljednja godina vladavine srpskog autokrate i ratnog huškača Slobodana Miloševića, čiji je ministar propagande jedno vrijeme bio mladi Vučić. Nekoliko mjeseci prije Miloševićevog svrgavanja 5. oktobra 2000, kada je postojala nada da će doći kraj njegovoj parališućoj vladavini, iako to još nije bilo na vidiku, pobunjeni mladi ljudi osnovali su festival čije je ime bilo programsko. ’Izlaz’ (Exit) je trebalo da označi izlazak Srbije iz vremena rata, nacionalizma, izolacije, korupcije, manipulisanog medijskog izvještavanja i ekonomskog pada.“

Ovogodišnji 25. festival posvećen je tim počecima, navodi se. „Pod motom ’State of exit’ (Država izlaska), organizatori kažu da je cilj događaja da obilježi njegovo porijeklo kao ’studentskog pokreta za demokratiju i slobodu’ 2000. godine. S obzirom na masovne proteste protiv Vučićeve vladavine koji traju mjesecima, to je sve, samo ne retrospektivni slogan.“

U današnjoj Srbiji, piše njemački list, „generacija djece onih koji su prije četvrt vijeka izašli na ulice protiv Miloševića sada se buni protiv Vučića. On je potpuno potkopao demokratiju u zemlji, koja je funkcionisala prilično dobro prije njegovog dolaska na vlast prije više od decenije.“

Obrazac je jasan

Solidarnost sa studentima ima svoju cijenu: država je povukla podršku festivalu. U članku se prenosi upozorenje tima Egzita: Sasvim je moguće „da će festival biti premješten u drugu zemlju počev od sljedeće godine zbog ovog nedemokratskog pritiska“.

Ali, primjer festivala u Novom Sadu, kako navodi autor, samo jedan od mnogih. On ukazuje i na primjer izdavačke kuće „Akademska knjiga“ iz Novog Sada: „Izdavač je podržao studentske proteste na Fejsbuku, a takođe objavljuje knjige srpskih profesora iz akademske zajednice koji kritikuju vladu. Izdavačici Bori Babić sada je za to stigao račun: njeni zahtjevi za finansiranje književnih projekata su odbijeni.“

„Ne mora svako smanjenje finansiranja da bude politička kaznena mjera (vlasti kao razlog navode nedostatak sredstava), ali je obrazac jasan: institucijama kulture koje su pokazale solidarnost s protestima uskraćeno je državno finansiranje. Primaju ih glumci bliski vladi“, piše frankfurtski list.

„Poreski novac za ubicu“

Istovremeno, u članku se navodi i ono čemu država daje podršku: izdanjima knjiga Milorada Ulemeka. „Višestruki ubica koji je osuđen na četrdeset godina zatvora i koji je, kao glavna figura u srpskom podzemlju, takođe planirao i vršio naručena ubistva, Ulemek je bio pokretačka snaga iza atentata na srpskog premijera Zorana Đinđića 2003. godine.“

„Dok je bio u zatvoru, razvio je skribomanske sklonosti. Distribucija njegovih knjiga, prožetih nacionalizmom i patetikom, s naslovima poput ’Gvozdeni rov’ i ’Za čast i slavu’, u današnjoj Srbiji se finansira novcem poreskih obveznika. Vladini program nabavke za biblioteke uključuje devet naslova tog plodnog višestrukog ubice. To ilustruje pogoršanje političke stvarnosti u Srbiji“, ocjenjuje autor i zaključuje:

„Ukoliko bi Egzit napustio Novi Sad (vjerovatno postoji mnogo gradova u jugoistočnoj Evropi koji bi se rado ponudili kao alternativna lokacija), to bi imalo istorijsku posljedicu: festival je nastao kada je Miloševićeva autokratija bila u svojoj završnoj fazi – i mogao bi da nestane s Vučićevom autokratijom.“