Saša Bojić (priredio izbor iz štampe)  [ DW ]

23. 01. 2025. 11:56

Protesti u Srbiji: „Kosmopolitizam naspram primitivizma“

Dnevnik Frankfurter algemajne cajtung piše: „Preko puta zgrade Republičkog javnog tužilaštva Srbije, sive građevine, nalazi se park Manjež. Dana 16. januara, na tom mjestu protestuju studenti. Troje od njih sviraju trubu u žutim prslucima s natpisom FMU – Fakultet muzičke umjetnosti. Naizmenično izvode srpsku himnu Bože pravde i pesmu Jingle Bells. To je prava lekcija iz grupne dinamike: isprva pjeva samo nekolicina, dok se postepeno sve više ljudi okreće i pridružuje. Na kraju desetine njih skaču i uzvikuju: Studenti, studenti, sad svi zajedno – da nas Zagorka Dolovac čuje! Oni optužuju republičku javnu tužiteljku da je pasivna, nevidljiva i da zanemaruje svoj posao.“

„Već dva mjeseca studenti u Beogradu i drugim gradovima svakog dana u 11:52 časova blokiraju saobraćaj na 15 minuta da bi podsjetili na 15 žrtava rušenja nadstrešnice željezničke stanice u Novom Sadu – za njih simbol korumpiranog sistema s predsjednikom Aleksandrom Vučićem. Gotovo svi fakulteti u zemlji su blokirani. Nastava se ne održava, a ispiti su obustavljeni. Nakon masovnih protesta krajem decembra, činilo se da je njihov intenzitet oslabio tokom pravoslavnog Božića 7. januara. Međutim, sada se protesti nastavljaju. Počeli su da im se pridružuju i srednjoškolci, nastavnici, univerzitetski profesori, advokati i građani.“

Frankfurtski list podsjeća: „Šesnaestog januara, jedan vozač je u Beogradu probio blokadu na ulici, udario studentkinju na trotoaru i vozio je nekoliko metara na krovu automobila. To nije prvi slučaj nasilja ili zastrašivanja demonstranata. Istog dana, studenti su organizovali okupljanje ispred Republičkog javnog tužilaštva, brzo i masovno.“

Tokom odavanje pošte stradalim, u Ruzveltovoj ulici u Beogradu, povređena je devojka kada ju je udario i nosio na krovu automobila nakon čega je pala ulicu. pic.twitter.com/M7nxsSuBK2

— TV N1 Beograd (@n1srbija) January 16, 2025

„Ne uklapa se u njihov raster“

„Oni zahtijevaju rasvetljavanje okolnosti koje su dovele do nesreće u Novom Sadu. Iza toga je želja da se uspostave vladavina prava, demokratija, funkcionalne institucije, okonča korupcija – i želja da Srbija bude zemlja u kojoj stečena diploma ima vrijednost, objasnio je nedavno jedan student u opozicionoj TV-emisiji. Politička elita djeluje zbunjeno, jer pokret bez vođa i ideologija se ne uklapa se u njihov raster tumačenja.“

„To nisu samo ciljevi koji podsjećaju na poslednje masovne studentske proteste, na pad Slobodana Miloševića. Na protestima se danas može čuti kako tadašnje reforme nisu bile dovoljne i kako se suština vlasti nije promijenila. U decembru su mladi nosili transparent Beograd je ponovo svijet – aludirajući na poznatu parolu nekadašnjih protesta: kosmopolitizam naspram primitivizma. I ono malo opozicionih medija u zemlji se trude da događaje povežu s padom Miloševića. Govore o najvećim protestima od 2000. godine.“

Bajaga i Beogradski sindikat

„U horu protesta pjeva i Momčilo Bajagić – Bajaga, jedan od najistaknutijih kantautora postjugoslovenskog prostora. U kultnom filmu Profesionalac iz 2003. godine, crnohumornoj paraboli o srpskom mentalitetu, Bajaga glumi pjevača u kafani. Na zahtjev pijanog disidenta i profesora Teje, on pjeva o utješnoj prolaznosti vlasti.“

„Vlast studente naziva i stranim plaćenicima. Nedavno su mediji bliski režimu objavili hrvatske lične karte dvoje studenata – djece srpskih izbjeglica iz današnje Hrvatske. Jugoslovenski rok ima pretežno levičarski, transnacionalni prizvuk. Postoji, međutim, i druga strana: hip-hop grupa Beogradski sindikat je istovremeno izrazito srpsko-nacionalna i sistemski kritična. Njihova pjesma Sistem te laže (2016) ponovo se često čuje: mračan vapaj za pomoć s porukom da se ništa nije promijenilo još od vremena kada su postojala samo dva TV-kanala i jedna vrsta kafe, jer i dalje vlada oligarhija - sada upakovana u demokratiju. Glas studenata je muzički raznolik, ali jedinstven u želji za promjenom“, piše Frankfurter algemajne cajtung.

Nedeljnik Špigel prenosi: „Onaj ko ovih dana sluša Aleksandra Vučića, mogao bi da se ozbiljno zabrine za predsjednika Srbije. ’Ima mnogo dobrih razloga da me ubiju’, šapuće autokrata iz Beograda u svom uobičajenom zaverničkom tonu tokom intervjua za Happy TV. Takođe: On strahuje od revolucije u Srbiji ’od strane istih političkih subjekata’ u rukama kriminalaca i stranih obavještajnih službi, koji su, kako kaže, trenutno ’zloupotrebili tragediju’ iz Novog Sada.“

„Otada protestuju uglavnom srednjoškolci i studenti, ali i nastavnici, profesori, sindikalci i penzioneri. Oni drže transparente sa parolama poput Na vašim rukama je krv i osuđuju ulogu kineskih investitora u renoviranju željezničke stanice u Novom Sadu.“

Bivši potpredsjednik autonomne pokrajine Vojvodine stao je u zaštitu jednog studenta demonstranta, nakon čega je proveo deset dana u potpuno pretrpanom zatvoru. Po izlasku iz zatvora, izjavio je: ’Znamo da sve odluke donosi jedan čovjek, a to je Aleksandar Vučić’.“

Kakva je uloga SNS?

„Šta na sve ovo kaže sam optuženi predsjednik Srbije? Kad god bi se u proteklim mjesecima desilo nešto tragično, ili kad god bi auto uletio među okupljene demonstrante, Vučić bi pokazao da je pogođen. Tako je bilo i prošlog četvrtka nakon što je u Beogradu automobil naletio na dvadesetdvogodišnju studentkinju prava Sonju Ponjavić tokom protesta, oborio je na trotoar i teško povrijedio.“

„Incident je postao udarna vijest i izazvao šok širom našeg globusa. A na drugom kraju svijeta, teniski as Novak Đoković nacrtao je srce i ispisao ime Sonja na objektivu kamere nakon svoje pobjede u osmini finala u Melburnu, da bi potom na konferenciji za novinare rekao: ’Bio sam šokiran kada sam video snimak’.“

„Međutim, u slučaju studentkinje, kao i u drugim sličnim slučajevima – poput onih ispred Fakulteta dramskih umjetnosti ili Pravnog fakulteta u Beogradu – nije uvjek jasno da li su, i u kojoj mjeri, brutalni napadi na mlade demonstrante povezani sa direktnim pristalicama Vučićevog režima. Pošto su u više navrata u to navodno bili umiješani članovi SNS ili policajci u civilu, sve više ljudi smatra da su u pitanju koordinisane akcije.“

„Da predsjednik Srbije preko posrednika tradicionalno održava dobre kontakte sa ozloglašenim beogradskim huliganskim krugovima – to je, pored ostalih, otkrio i Njujork tajms prije dvije godine. Tada je Vučić optužio američki dnevni list da je objavio ’besmisleni tekst’ pun laži i uvjeravao da će nastaviti neustrašivo da se bori za svoju zemlju.“

„Ovih dana se u Srbiji ponovo pokazuje koliko je ozbiljno shvaćena ta priča o borbi“, zaključuje novinar Špigela.