Marsel Firstenau  [ DW ]

08. 09. 2024. 09:28

Kada su pobjedničke sile 2. Svetskog rata napuštile Berlin

Vojske antihitlerovske koalicije bile su stacionirane u Njemačkoj gotovo 50 godina - 8. septembra 1994. i poslednji vojnici pobjedničkih sila iz Drugog svetskog rata napuštili su Berlin. Tog dana su uz vojne počasti ispraćeni Amerikanci, Britanci i Francuzi, dok su se Rusi oprostili nedelju dana ranije.

Kapitulacija i podjela Njemačke i Berlina

Sve je počelo 8. maja 1945. kada se3. Njemački Rajh bezuslovno predao. Time se, nakon šest godina, u Evropi završio Drugi svetski ratkoji su započeli njemački nacisti i u kojem je širom svijeta najmanje 60 miliona ljudi izgubilo život.

Njemačka je podijeljena između pobjedničkih sila u četiri okupacione zone.

SAD, Velika Britanija i Francuska preuzimaju veliki dio zapada, dok Sovjetski Savez zauzima istok. Tako 1949. nastaju Savezna Republika Njemačka (SRN) i Njemačka Demokratska Republika (NDR), koja, uprkos svom imenu, predstavlja komunističku diktaturu.

Ono što važi za cijelu zemlju, odražava se i na Berlin bivšu prestonicu Rajha: Saveznici su i ovdje podijelili teritoriju na četiri takozvana sektora. Međutim, već tada rastu tenzije između pobjedničkih sila.

Iz vojnog savezništva razvijaju se dva suprotstavljena tabora: demokratski zapadni saveznici s jedne strane i komunistički Sovjetski Savez s druge strane.

Berlin je posebno pogođen ovim tenzijama. U junu 1948. Sovjeti započinju blokadu zapadnih sektora, želeći da cijelu prestonicu stave pod svoju kontrolu.

Vazdušni most za spas Zapadnog Berlina

SAD, Velika Britanija i Francuska odgovaraju legendarnim vazdušnim mostom. Kako bi 2,2 miliona ljudi u njihovim sektorima preživjelo, avioni sa hranom, ljekovima, benzinom, ugljem neprekidno snabdjevaju grad do kraja blokade u maju 1949.

Oko 100 ljudi gubi život u avionskim nesrećama i drugim incidentima. Spomenik vazdušnom mostu na aerodromu Tempelhof podsjeća na te žrtve. Priča o ovom logističkom podvigu dio je stalne izložbe u Muzeju saveznika, koji se nalazi u bivšem američkom sektoru.

I samo mjesto ima istorijski značaj i podsjeća na decenijsko prisustvo saveznika: ovdje se nekada nalazio američki bioskop za vojnike "Outpost". Ulica u kojoj se nalazi muzej nazvana je po organizatoru vazdušnog mosta: Lusiusu D. Kleju.

Turistička atrakcija: Čekpoint Čarli

Svetski poznat je nekadašnji granični prelaz Čekpoint Čarli, koji je izgrađen nakon podizanja Berlinskog zida 13. avgusta 1961.

Ovdje su pripadnici vojske saveznika i diplomate mogli slobodno da prelaze sa zapadne na istočnu stranu i obrnuto. Samo nekoliko mjeseci nakon konačne podjele Berlina tu dolazi do spektakularne konfrontacije američkih i sovjetskih tenkova.

Danas je Čekpoint Čarli popularna turistička atrakcija za posjetioce iz cijelog svijeta. Mnogi se fotografišu ispred replike nekadašnje barake za kontrolu. Original se nalazi u Muzeju saveznika.

Tenkovi i grobovi pored Brandenburške kapije

Inače, u Berlinu još uvjek ima nekoliko tenkova iz tog vremena. Jedan od njih stoji ispred muzeja Berlin-Karlshorst, koji se nalazi u bivšem sovjetskom sektoru. U centru stalne izložbe nalazi se sala u kojoj je 8. maja 1945. Njemačka potpisala kapitulaciju.

I kod Sovjetskog spomenika pored Brandenburške kapije nalaze se tenkovi. Ovo mjesto se istovremeno smatra i poslednjim počivalištem za najmanje 2000 vojnika Crvene armije koji su poginuli prilikom oslobađanja Berlina 1945.

Na dugogodišnje prisustvo saveznika podsjeća i aerodrom Gatov, u bivšem britanskom sektoru. Do konačnog povlačenja 8. septembra 1994. ovdje je bila stacionirano britansko Kraljevsko vazduhoplovstvo (RAF). Danas se tu nalazi Vojnoistorijski muzej Bundesvera.

Letovi na aerodromu Gatov su već odavno obustavljeni. To važi i za aerodrome Tempelhof i Tegel, koji su nekada korišćeni u vojne i civilne svrhe, u američkom i francuskom sektoru. Na oba mjesta postoje informicije o turbulentnoj istoriji saveznika.

Mini ajfelova kula i nazivi ulica podsjećaju na prošlost

Posebna atrakcija, drvena minijatura Ajfelove kule ispred Francusog centra u belinskoj četvrti Veding biće posle restauracije ponovo postavljena u novembru. Replika visoka 13 metara, bila je simbol francusko-njemačkog prijateljstva, koje je i dalje glavna tema u ovom kulturnom centru, otvorenom 1961.

Nasleđe saveznika najviše je vidljivo na posebnim istorijskim mjestima. Ali tragovi se mogu naći i u imenu naselja Siti foš u okrugu Rajnikendorf ili u nazivima ulica: Avenija Šarl de Gol ili Trg Molijer.