Frederik Švaler  [ DW ]

07. 09. 2024. 08:15

Galaksije su mnogo veće nego što se mislilo: Mliječni put dodiruje Andromedu

Svemir je ogroman. Mi živimo na maloj planeti koja kruži oko Sunca, zvijezde smještene na rubu galaksije - jedne od oko 2 biliona galaksija u poznatom svemiru.

Svemir je zaista nezamislivo ogroman.

Planeta Zemlja se nalazi u jednom od spiralnih krakova Mliječnog puta (koji se zove Orionov krak), koji leži otprilike na dvije trećine udaljenosti od centra galaksije.

Koliki je Mliječni put?

Znamo kolika je Zemlja - u prečniku 12.756 kilometara. Znamo i koliko je naše Sunce - u prečniku oko 1.391.000 kilometara. Ali koliki je Mliječni put? Prava veličina galaksija je misterija.

Spiralna struktura galaksije koju poznajemo predstavlja samo manji, centralni dio galaksije. Taj dio Mliječnog puta je oko 100.000 svetlosnih godina u prečniku.

Svjetlost zvijezda u spiralnim kracima proteže se do oko 7.800 svjetlosnih godina u duboki svemir, što se ranije smatralo granicom galaksije, gdje počinje takozvani - otvoreni svemir.

Nova studija, objavljena 5. septembra 2024. u časopisu Nature Astronomy, otkrila je da su galaksije mnogo veće nego što se prvobitno mislilo, možda čak i nekoliko puta.

Ova studija je otkrila da se veliki „galaktički halo" gasova proteže od vidljivih spirala zvezdane svjetlosti daleko - u duboki svemir.

Ovi gasni haloi postali su vidljivi astronomima tek uz pomoć novih tehnika snimanja. Te metode su omogućile astronomima da detektuju gasne haloe galaksija na više od 100.000 svjetlosnih godina u dubokom svemiru, što je promijenilo procjene o veličini galaksija - pa se sada polazi od toga su mnogo veće nego što se ranije mislilo.

„Poljupci" galaksija

A pošto se gasni haloi galaksija protežu toliko daleko u svemir to znači da galaksije zapravo međusobno „komunciraju".

Prema riječima Nikol Nilsen, sa Univerziteta Svonburn u Australiji, otkrića sugerišu da naš Mliječni put vjerovatno komunicira sa našim najbližim susjedom, Andromedom - udaljenom oko 2,5 miliona svjetlosnih godina.

„Sada vidimo gdje se završava uticaj galaksije, prelaz gdje postaje dio onoga što okružuje galaksiju i, na kraju, gdje se povezuje sa širom kosmičkom mrežom i drugim galaksijama. To su sve obično maglovite granice", rekla je Nilsen koja je glavna autorke sudije.

Kako se razvijaju galaksije?

Naučnici kažu da će ovo otkriće pomoći da se odgovori na jedno od najvećih pitanja u astronomiji: kako se razvijaju galaksije ?

Proučavanje gasnih haloa različitih tipova galaksija - onih koje formiraju zvijezde ili onih koje više ne formiraju zvijezde - pomoći će da se razumije kako galaksije tokom vremena stvaraju masu i kakav uticaj imaju jedne na druge - kada su u interakciji.

Naučna studija:

Nielsen, N.M., et al. An emission map of the disk–circumgalactic medium transition in starburst IRAS 08339+6517. Nature Astronomy (2024). https://doi.org/10.1038/s41550-024-02365-x