Luiza Šefer  [ DW ]

26. 09. 2023. 07:50

Evropa slavi jezičku raznolikost

Zamislite da stojite na autobuskoj ili železničkoj stanici i da vam stranac postavi pitanje na stranom jeziku, sa očajničkim, upitnim izrazom lica. Čini se da ne moli za novac, nego da nešto traži. Možda autobusku stanicu? Ili, kako da nastavi putovanje?

Većina saosjećajnih ljudi otvorenog srca, sklona je da pomogne. Oni koji ne znaju jezike, nekada su za to morali da koriste „ruke i noge“ I nekim čudom, to je često uspijevalo.

Danas na pametnim telefonima imamo jezičke aplikacije koje mogu da prevode s jednog jezika na drugi za nekoliko sekundi. „Kako da stignem od A do B?“ I to je čudo. Ali, s druge strane, time bi lako mogla da nestane ljudska interakcija.

-pročitajte još: Njemački jezik - karta za izlazak iz bijede

Da li je u širem kontekstu prevod jezika dovoljan? Da li je prevod dovoljan za promovisanje interkulturalnog razumijevanja?

Sredstvo za unapređenje razumijevanja

Cilj Evropskog dana jezika koji se obilježava 26. septembra, a koji je zamisao Savjeta Evrope sa sjedištem u Strazburu i u saradnji sa Evropskom komisijom, jeste da podstakne oko 700 miliona Evropljana u 46 država članica Savjeta Evrope da „otkriju više jezika u bilo kom životnom dobu“, navodi se na sajtu Evropskog dana jezika.

Savjet Evrope je međunarodna organizacija osnovana posle Drugog svetskog rata da bi se zalagala za ljudska prava, demokratiju i vladavinu prava u Evropi.

-pročitajte još: Nastava njemačkog kao političko oružje u Poljskoj

Evropski dan jezika, koji se obilježava od 2001. proizilazi iz uvjerenja Savjeta Evropa da je „jezička raznolikost sredstvo za postizanje većeg međukulturalnog razumijevanja i ključni element u bogatom kulturnom nasleđu našeg kontinenta“.

„Svako zaslužuje šansu da iskoristi kulturne i ekonomske prednosti koje može donjeti znanje više jezika. Učenje jezika takođe pomaže da se razvije tolerancija i razumijevanje među ljudima iz različitih jezičkih i kulturnih sredina“, izjavio je tada generalni sekretar Savjeta Evrope i evropski komesar za obrazovanje i kulturu u zajedničkoj izjavi povodom početka obilježavanja Evropske godine jezika.

Evo nekoliko interesantnih podataka sa sajta Evropskog dana jezika:

1. U svijetu postoji između 6.000 i 7.000 jezika, koje govori preko sedam milijardi ljudi koji žive u više od 190 nezavisnih država.

2. U Evropi postoji oko 225 autohtonih jezika, otprilike 3 odsto od ukupnog broja jezika u svijetu.

3. Većina svetskih jezika govori se u Aziji i Africi.

4. Najmanje polovina svetske populacije je dvojezična ili višejezična, odnosno govori dva ili više jezika.

5. U svakodnevnom životu Evropljani se sve češće susreću sa stranim jezicima. „Postoji potreba da se među evropskim građanima stvori veće interesovanje za jezike“.

Zanimljivo je da na sajtu primjećuju da „dvojezičnost sa sobom donosi mnoge prednosti: olakšava učenje dodatnih jezika, poboljšava proces razmišljanja i podstiče kontakte sa drugim ljudima i njihovim kulturama“.

-pročitajte još: Koji je najstariji jezik na svijetu?

Globalna inflacija i rezovi u kulturi

S druge strane, preko okeana, u Sjedinjenim Državama, početkom septembra 2023. je objavljeno da će Univerzitet Zapadne Virdžinije ukinuti cio odsjek za strane jezike. Naravno, to nije Harvard, ali to jeste jasan znak trenda među američkim univerzitetima i evropskim institucijama koje ukidaju svoje programe na stranim jezicima i kulturne programe.

Navodeći da postoje velike rupe u budžetu predviđene za narednih nekoliko godina, agencija Asošijeted pres primjetila je da „Univerzitet Zapadna Virdžinija predlaže ukidanje 32 programa, uključujući i čitavo odjeljenje za svetske jezike, književnosti i lingvistike, zajedno sa diplomskim i doktorskim studijama iz matematike, muzike, engleskog i još mnogo toga.“

Štaviše, navodi agencija, i drugi američki univerziteti i koledži donjeli su slične odluke, ali „ovo je jedan od najekstremnijih primjera da vodeći univerzitet vrše tako drastične rezove, posebno kada je riječ o stranim jezicima“.

„U sve globalnijem svijetu, građani SAD bi svojoj djeci trebalo da dodaju, a ne da ukidaju mogućnosti da nauče drugi jezik“, ocjenila je Benedikta de Montlar, ataše za kulturu francuske ambasade u SAD, u tekstu u „Njujork tajmsu“ 2019.

Njemački među najčešćim jezicima

Prema svježim podacima od septembra 2023. portala za učenje jezika „Berlitz“, širom svijeta oko 135 miliona ljudi govori njemački kao maternji ili funkcionalni drugi jezik. Njemački je tako na 12. mjestu na listi jezika koji se najviše govore na svijetu, posle engleskog, mandarinskog, hindi, španskog, francuskog, arapskog i drugih…

Procjenjuje se da prvih 20 jezika na toj listi govori oko polovina svetske populacije. U međuvremenu, većinu svih ostalih jezika govori samo mala grupa ljudi, što ih čini ugroženim.

U Njemačkoj su ugroženi dijalekti kao što su sjeverno i saterlandski frizijski, kao i gornjo i donjo lužički jezici. Oni su među priznatim jezicima manjina u zemlji, koji su zaštićeni Evropskom poveljom o regionalnim ili manjinskim jezicima. Na listi su i romski, kojim govori ta manjina širom Njemačke, kao i danski koji se koristi u Šlezvig-Holštajnu. Postoje i mnogi drugi jezici koje govore velike zajednice imigranta širom zemlje, kao što su na primjer turski i arapski.

Pratite nas i na Fejsbuku, preko Tvitera, na Jutjubu, kao i na našem nalogu na Instagramu.