Mi.M.

Svjetski dan bez duvanskog dima: "Pluća zdrava bez cigareta"

Svjetski dan bez duvanskog dima, koji se svake godine obilježava 31. maja, prilika je da se ukaže na opasnosti koje duvanski proizvodi predstavljaju po zdravlje ljudi. Procjenjuje se da oko 37 miliona djece uzrasta od 13 do 15 godina širom svijeta koristi duvan.

U svijetu cigarete i druge duvanske proizvode koristi blizu 1,2 milijarde ljudi, najnoviji su podaci Svjetsje zdravstvene organizacije (SZO). Posebno zabrinjavajući podatak je da pušenje godišnje uzrokuje preko 8 miliona smrtnih slučajeva, uključujući i oko 1,3 miliona nepušača koji stradaju zbog pasivnog pušenja.

Najčešći uzroci smrti su hronične bolesti kao što su rak pluća, bolesti srca i plućne bolesti.

Prema podacima SZO, procjenjuje se da oko 37 miliona djece uzrasta od 13 do 15 godina širom svijeta koristi duvan, a u mnogim zemljama stopa korišćenja elektronskih cigareta među mladima premašuje onu kod odraslih.

Marketinški sadržaj, kako piše na sajtu SZO, koji promoviše elektronske cigarete, nikotinske kesice i proizvode za zagrijavanje duvana pregledan je više od 3,4 milijarde puta na društvenim mrežama.

U Crnoj Gori, prema podacima Ministarstva zdravlja od prethodne godine, čak 35% populacije konzumira cigarete, što je iznad evropskog prosjeka - dok stopa pušača među djecom raste i prema poslednjem istraživanju 11% petnaestogodišnjaka, odnosno 18% šesnaestogodišnjaka koristi duvanske proizvode.

Zato, kako su upozorili, posebna pažnja mora da seusmjeri na djecu i mlade, koji eksperimentišu s duvanom i mogu vrlo brzo razviti zavisnost - a proizvodi kao što su elektronske cigarete i nikotinske kesice i/ili snus postaju sve popularniji među školarcima.

Pušenje, sa širokim spektrom posledica koje uzrokuje predstavlja globalni javnozdravstveni i ekonomski problem. Duvan je toksičan za naše zdravlje, naš budžet i životnu sredinu - a u Crnoj Gori godišnje odnese više od 2000 ljudskih života, što predstavlja 30% svih smrtnih slučajeva u zemlji. Pored toga, duvan ‘košta’ budžet Crne Gore oko 307 miliona eura godišnje ili 7.3% GDP-a.

Prema riječima stručnjaka, ne postoji siguran duvanski proizvod ili proizvod na bazi nikotina. Ipak, u pokušaju da prestanu da puše, ljudi sve češće posežu za elektronskim cigaretama.

Međutim, još uvek se sa sigurnošću ne zna koliko su ovakve elektronske zamene za klasične cigare opasne po zdravlje.

Za doktorku medicinskih nauka Jasminu Radojlović sa Visoke medicinske škole strukovnih studija „Milutin Milanković“ nema dileme o tome šta predstavlja veći rizik.

„Uticaj na zdravlje tih vejpova i ostalih elektronskih cigara je mnogo gori, mnogo više utiče na zavisnost, ali oni to sad doživljavaju kao neki trend, kao oni su aktuelni, popularni ako to koriste. Istraživanje je pokazalo da čak više devojčica koristi te vejpove i elektronske cigare, što je još više zabrinjavajuće. Koristi se u zatvorenim prostorijama, za vreme časova, u gradskom prevozu, a da ne pričamo, u svojim automobilima, to se njima podrazumeva“, objašnjava dr Radojlović.

Kao i u slučaju klasičnog duvana, elektronske cigarete ostavljaju posledice na zdravlje, pre svega na respiratorni sistem, pluća, bronhije, usnu duplju.

„Pluća su zdrava bez duvana”

Povodom Svjetskog dana bez duvana, Crnogorsko društvo za borbu protiv raka (CDPR) priređuje izložbu najboljih likovnih radova sa Dvadeset četvrtog nagradnog Konkursa za likovne i literarne radove organizovanog za učenike od četvrtog do devetog razreda osnovnih škola sa teritorije Crne Gore.

Tema tradicionalnog konkursa za likovne i literarne radove je bila jedinstvena „Pluća su zdrava bez duvana”, a povod raspisivanja Konkursa je obilježavanje Svjetskog dana bez duvana, koji se ove godine proslavlja na temu: „Razotkrivanje privlačnosti: razotkrivanje taktike industrije na duvanske i nikotinske proizvode” koju je odredila Svjetska zdravstvena organizacija (SZO) i aktuelna je tokom cijele godine.

Izložba izabranih radova i čitanje nagrađenih literarnih radova održaće se u subotu 31. maja 2025. godine sa početkom u 12 sati u Holu KIC-a „Budo Tomović” u Podgorici. Izložbu će otvoriti i nagrade najboljima u obje konkurencije uručiti Dragan Koprivica, univerzitetski profesor, naučni radnik, književnik i publicista.

Nagrade za najuspješnije su monografije u izdanju Agencije za zaštitu životne sredine Crne Gore i Crnogorske akademije za nauku i umjetnost, kao i muzički CD-i sa Festivala Naša radost.

Od 1987. godine države članice Svjetske zdravstvene organizacije ustanovile su Svjetski dan bez duvana kako bi skrenule globalnu pažnju na epidemiju duvana i spriječile smrt i bolesti koje se mogu izbjeći.

Te godine, Svjetska zdravstvena skupština je donijela Rezoluciju WHA40.38, kojom je 7. april 1988. godine proglašen za „svjetski dan bez pušenja“. Godine 1988. donijeta je Rezolucija WHA42.19, kojom je ustanovljeno da se Svjetski dan bez duvana obilježava svake godine 31. maja.