K. J.

ZNAČAJ PREVENCIJE

Kod 57 žena rak grlića materice uznapredovao

Tokom 2023. godine kod 57 žena od njih 93 rak grlića materice je otkriven u uznapredovalj fazi kada liječenje postaje otežano i neizvjesno, što smanjuje šanse za izlječenje.To su podaci Instituta za javno zdravlje odakle pozivaju žene da idu na preventivne ginekološke preglede i na skrining program čiji je cilj da se bolest otkrije na vrijeme.

“Značajno smanjenje obolijevanja i umiranja se postiže masovnim korišćenjem dostupnih preventivnih mjera - Nacionalnog programa za rano otkrivanje raka grlića materice i HPV programa vakcinacije”, ističu iz IJZCG.

Evropska nedjelja prevencije

Evropska nedjelja prevencije raka grlića materice obilježava se od 20. do 26. januara 2025. godine sa ciljem podizanja svijesti o rasprostranjenosti ovog oboljenja, faktorima rizika i značaju preventivnih programa u okviru zdravstvenog sistema Crne Gore - Nacionalnog programa za rano otkrivanje raka grlića materice i HPV programa vakcinacije.

“Rak grlića materice je jedan od vodećih uzroka obolijevanja i umiranja od malignih bolesti u ženskoj populaciji Crne Gore. Ova činjenica izaziva ozbiljnu zabrinutost imajući u vidu da je rak grlića materice visoko preventabilna bolest”, ističu iz IJZCG.

Pojašnjavaju da je skrining raka grlića matericepreventivni pregled koji omogućava otkrivanje promjena na grliću materice, koje mogu dovesti do raka.

“Ukoliko se skrining pregledom otkrije maligna bolest, velika vjerovatnoća je da je u ranoj fazi, jer još uvijek nisu prisutni simptomi i znaci raka. Rak grlića materice se može potpuno izliječiti ukoliko se otkrije u ranoj fazi”, poručuju iz IJZCG.

Ciljnu grupu čine žene bez simptoma ove bolesti, koje imaju između 30 i 50 godina.

“Primarni skrining test je HPV test. Uzimanje brisa grlića materice za HPV je jednostavna, brza i bezbolna metoda. Ako je rezultat HPV testa pozitivan, iz istog uzorka se odmah radi i LBC analiza (citologija na tečnoj podlozi). To znači da se dvije analize obavljaju u jednom koraku, čime se eliminiše potreba za ponovnim dolaskom kod ginekologa”, pojašnjavaju iz IJZCG.

Na osnovu rezultata testova u skriningu, za svaku ženu će se posebno procijeniti rizik za nastanak raka grlića materice.

Žene kod kojih je test pozitivan upućuju se na dodatnu dijagnostiku jer se smatra da su u povećanom riziku od razvoja raka grlića materice, ali to ne znači da je žena sigurno oboljela ili da će sigurno oboljeliti od ove bolesti.

“Žene kod kojih je HPV test negativan će biti pozvane za pet godina na ponovno testiranje”, pojašnjavaju iz IJZCG.

Kako se može izbjeći bolest

Rak grlića materice se može izbjeći ako se izbjegne stupanja u seksualne odnose u ranoj životnoj dobi, ako se upotreblja kondom naročito kada je u pitanju novi ili nepoznati partner/ka, HPV vakcinacijom, aktivnim odlaaskom na redovne ginekološke preglede i učešćem u organizovanom skrining programu raka grlića materice.

Epidemiolozi ističu da HPV vakcinacija predstavlja specifičnu mjeru primarne prevencije koja značajno smanjuje rizik od razvoja prekanceroznih promjena i raka grlića materice.

“HPV vakcinacija za djevojčice započela je u Crnoj Gori u septembru 2022. godine, dok je od februara 2024. godine dostupna i dječacima. Primarna ciljna grupa za vakcinaciju su djevojčice i dječaci uzrasta od 9 do 14 godina, kada je primjena vakcine najdjelotvornija. Vakcinacija je dostupna i za uzrasne grupe od 15 do 18 godina, kao i od 19 do 26 godina”, istakli su oni.  

Od početka vakcinacije, u našoj zemlji je vakcinisano 9.500 djevojčica/djevojaka i 2.000 dječaka/mladića.

U Crnoj Gori se primjenjuje deveto-valentna vakcina, sa najširim opsegom zaštite od dostupnih HPV vakcina. Troškove vakcinacije za uzrasne grupe kojima se vakcinacija preporučuje u potpunosti pokriva državni zdravstveni sistem.