[ M.V. ]

SJEDNICA U SEPTEMBRU

Stanje u NP Durimitor pod lupom UNESCO, zabrinutost zbog projekta Buk Bijela

Stanje očuvanosti Durmitora biće jedna od tačaka na sjednici Komiteta UNESCO za svjetsku baštinu u septembru u Saudijskoj Arabiji, imajući u vidu planiranu izgradnju Hidroelektrane Buk Bijela i potencijalno vrlo štetan uticaj u tom pogledu, saznaje Portal RTCG. Prema našim nezvaničnim, ali pouzdanim saznanjima, Crna Gora je informisala UNESCO da bi ako projekat bude realizovan moglo doći do dalekosežnih posljedica na životnu sredinu Crne Gore, ali i ugrožavanja Nacionalnog parka Durmitor, kao UNESCO baštine.

Komitet za svjetsku baštinu UNESCO prati stanje očuvanosti mjesta svjetske baštine i odlučuje o novim nominacijama.

Ove godine, biće održan u Saudijskoj Arabiji u septembru, kada se očekuje da stanje očuvanosti Durmitora bude jedna od tačaka agende. Imajući u vidu sve procese koji su se tokom prethodnog perioda dešavali u vezi projekta Buk Bijela, za očekivati je da odluka Komiteta obuhvati i ovo pitanje, rečeno je našem portalu.

Odluke Komiteta su obavezujuće za države članice. 

UNESCO, organizacija UN, tražio je ranije od stručnjaka iz Crne Gore i BiH da zajednički pristupe ovoj temi. 

Polovinom 2021. godine, direktorica UNESCO Centra za kulturnu baštinu Mečtild Rosler zatražila je od bosanskohercegovačkih institucija da se odrede u vezi sa informacijama o postavljanju kamena temeljca za izgradnju brane na Drini nizvodno od Nacionalnog parka Durmitor u Crnoj Gori. Rosler je to zatražila u pismu Ministarstvu vanjskih poslova Bosne i Hercegovine u vezi sa projektom izgradnje hidroelektrane Buk Bijela na Drini.

BiH je potom pozivala na poštvanje međunarodnih pravila i izjavila "da ne preduzima bilo kakve mjere koje bi mogle ugroziti kulturno ili prirodno naslijeđe u državama potpisnicama Konvencije".

U Foči, opštini na istoku BiH, maja 2021. godine položen je kamen temeljac za izgradnju hidroelektrane Buk Bijela na rijeci Drini. 

Imajući u vidu interesovanje UNESCO za ovo pitanje, delegacija Vlade Repiblike Srpske, predvođena pomoćnikom ministra energetike Milanom Baštincem juče je u Parizu, u sjedištu UNESCO održala radni sastanak sa direktorom za svjetsko nasljeđe Lazarom Asomom vezano za spor  oko potencijalnog narušavanja zaštićenog područja Durmitora u Crnoj Gori. Do narušavanja bi, po navodima Crne Gore, došlo izgradnjom Hidroelektrane Buk Bijela. 

"Delegacija Vlade Republike Srpske je upoznala direktora UNESCO i njegove saradnike o samom projektu HE Buk Bijela, razjasnila nedoumice i usaglasila naredne korake koje će Republika Srpska/BiH preduzeti zajedno sa kolegama iz Crne Gore zajedno sa UNESCO, kako bi sve nedoumice bile razjašnjenje što bi omogućilo nesmetan dalji rad na projektu izgradnje same hidroelektrane", saopšteno je poslije sastanka. 

Crnogorski premijer Dritan Abazović naveo prije dvije godine da Crna Gora ima izraženu ekološku komponentu, te da je i ustavom određena kao ekološka država, i samim tim mora da vodi računa o zaštiti nacionalnih parkova.

Ideja o izgradnji hidroelektrane Buk Bijela na Drini datira od 2002. godine. Nakon brojnih protesta nevladinog ekološkog sektora i alarmiranja međunarodne zajednice donijeto je nekoliko dokumenata.

Kanjon Tare je od devastacije zaštićen izvještajem UNESCO i Svjetske unije za zaštitu prirode koji je objavljen 2005. godine, u kome je iskazano oštro protivljenje izgradnji hidroenergetskog objekta na Drini kojim bi bilo potopljeno 12 do 18 kilometara kanjona koji od neprocjenjive biološke i estetske vrijednosti pod zaštitom UNESCO, ukazao je prije dvije godine Radio Slobodna Evropa.

Takođe, Deklaracijom o zaštiti Tare koju je 2005. godine usvojila Skupština Crne Gore, trajno se zabranjuju bilo kakvi zahvati ili radovi u kanjonu ove rijeke.