MEĐUNARODNI DAN ŽENA

Vrijeme da očistimo stigmu oko neplodnosti žena

Međunarodni dan žena napominje nas da je vrijeme da očistimo stigmu oko neplodnosti kod žena, osporimo dezinformacije. Nesrazmjerno velika krivica koja se pripisuje ženama jedan od najvećih mitova koji postoje do danas.

Piše: Žana Mihaljević

Među neplodnim ženama, oko 70 % problema sa plodnošću može se direktno ili indirektno pratiti do PCOS-a.

Neplodnost se definiše kao nemogućnost rađanja djece nakon godinu dana pokušaja bez bilo kakvog oblika kontracepcije. Utvrđeno je da je oko 15 procenata evropskih parova neplodno. Društvo, na slobodi, smatra da su žene krive kada par nakon dugo godina braka ostane bez djece. Ovo se može pratiti do njihove odgovornosti u procesima rađanja i podizanja djece – onoj koja se istorijski pripisuje ženama. Kada nisu u stanju da zatrudne, dezinformisani narativi kao što su "jalove žene" „vještice koje naseljavaju njihova tijela“ i „grešna djela u prošlosti“ zauzimaju centralno mjesto. Nedostatak naučnih saznanja, dakle, ubjeđuje ljude da se opredijele za tradicionalne i duhovne iscjelitelje koji ugrožavaju živote.

Početkom 2021. u žižu pažnje je doveden užasan slučaj 'liječenja' ženske neplodnosti. Egzorcista je nehumano pretukao 33-godišnju ženu u jednoj sjevernoj indijskoj državi da bi oslobodio njeno tijelo od „zlog duha“ koji je navodno bio uzrok njene neplodnosti. Kasnije je podlegla povredama. U drugoj indijskoj državi, sveštenici koji su pjevali mantre hodali su preko leđa udatih žena koje su žudjele da imaju djecu.

Medicinski je dokazano da se uzrok neplodnosti može pratiti u osnovnim bolestima i kod muškaraca i kod žena. Istraživanje je takođe pomoglo da se utvrde razlozi za većinu. Kod muškaraca, na kvalitet i kvantitet sperme mogu uticati različiti faktori koji uključuju stanja kao što su dijabetes i infekcije (sifilis, klamidija). Kod žena, to mogu biti sindrom/bolest policističnih jajnika, endometrioza, dijabetes i neadekvatni nivoi štitne žlijezde, između ostalog.

Uzroci zajednički za oba uključuju hormonsku neravnotežu, neispravne reproduktivne organe i genetske defekte. Stoga, ugrožena plodnost kod muškaraca takođe može dovesti do nemogućnosti para da imaju djecu, a takođe je primjenljivo i obrnuto. To takođe znači da u heteroseksualnom paru, defektno reproduktivno funkcionisanje kod oba partnera može biti osnovni uzrok neplodnosti.

Ove informacije polako prodiru do sve većeg broja ljudi, posebno kod istaknutih žena koje govore o svojim putovanjima do beba. Važno je napomenuti da su se pojavile poznate ličnosti kao što su Farah Kan, Dajana Hejden i Mona Sing, dodatno osnažujući žene koje žive u zaleđu koje se ugledaju na njih, znanjem koje je naučno potkrijepljeno. Takve priče takođe pomažu da se obezbijedi koeficijent povezanosti za mnoge buduće majke – ne samo na svom putovanju sa problemima plodnosti, već da ne osjećaju stid ili krivicu zbog svog stanja u svojim domovima i na radnim mjestima.

Narativ ne bi trebalo da se odnosi samo na osnažene žene koje utiru put za više žena da se osnaže. Ne može se dovoljno reći da su žene centralne za ovu kulturnu promjenu jer teg diskriminacije snose na njima. Društva za destigmatizaciju treba da počnu od osnova i da izazovu ono što se inače smatra normom među različitim članovima zajednica – roditeljima, muževima, tazbinom, braćom i sestrama, rođacima, saradnicima, poslodavcima i tako dalje. Ovo se može uraditi održavanjem kampova, konferencija, festivala za podizanje svijesti zajednice i širenjem riječi koristeći druge kanale kao što su radio, TV, novine, pa čak i digitalni mediji.

Poznate ličnosti takođe imaju važnu ulogu.

Inicijative od strane Ujedinjenih nacija, utrle su put transformacionim promjenama ka rodnoj ravnopravnosti, pri čemu su pripadnici svih polova pokazali solidarnost sa ženama i pokrenuli promjene. U našoj Fondaciji, muška neplodnost je nešto čime se pokušava pozabaviti još od davnih vremena kada se o temi neplodnosti jedva raspravljalo, a za šta se vjerovalo da su žene odgovorne. Žana Mihaljević je takođe igrala ulogu u Vladinoj i skupštinskoj inicijativi promjene dva važna zakona, gdje je naša Fondacija organizovala sastanke i događaje kako bi smanjili neravnotežu u odnosima polova u različitim državama od decenijskih ubistava žena.

Kao predsjednica Fondacije, nailazim na niz mitova povezanih sa neplodnošću kod žena.

Povodom Međunarodnog dana žena, željela bih da izdvojim činjenice i neke od najčešćih mitova sa kojima sam se susrela:

– Suprotno popularnom vjerovanju, dugotrajna upotreba kontracepcijskih tableta (pilule) ne utiče na plodnost.

– Žene mogu da zatrudne poslije 35 godina, ali treba imati na umu da plodnost od sada počinje da opada. Isto važi i za muškarce kod kojih je istraživanje pokazalo da se plodnost smanjuje sa godinama.

– Učestalost seksualnog odnosa nije bitna osim ako se ne poklapa sa vremenom ovulacije.

– Često neki parovi mogu da imaju jedno dijete bez mnogo problema, ali kasnije dožive neplodnost. Ovaj fenomen se naziva sekundarna neplodnost.

– Često se takođe sugeriše da opšte zdravlje žene nije važno, međutim, vođenje zdravog načina života sa malo ili bez spoljnih stresora pomaže.

Na globalnom nivou, žene su napravile iskorak u donošenju pozitivnih promjena u društvu. Podsticaj za odmagljivanje sočiva stigmatizovanog neplodnošću, dakle, nema samo jednu zainteresovanu stranu. To mora biti inicijativa koju vodi zajednica koja dovodi u pitanje status kvo i podiže one koji su diskriminisani.

Autorka je predsjednica Fondacije Budi mama, Žana Mihaljević.