L.V.

Odjeci političkih pregovora: Da li se bliži povratak ruskog sporta?

Retorika oko mogućih mirovnih pregovora između Ukrajine i Rusije posljednjih dana se intenzivirala.

Ranije ove sedmice, predsjednik Sjedinjenih Američkih Država Donald Tramp sugerisao je da je Ukrajina odgovorna za rusku invaziju na njenu teritoriju. Potom je Tramp nazvao predsjednika Ukrajine Volodimira Zelenskog „diktatorom bez izbora“.

Važno je napomenuti da nema sumnje da je Rusija započela rat invazijom na Ukrajinu, te da je Zelenski demokratski izabran 2019. godine. Izbori su trebali biti održani 2024, ali su suspendovani zbog ratnog stanja usljed invazije.

Međutim, Trampove izjave su pokrenule debatu u sportu o mogućnosti povratka Rusije na međunarodnu scenu ako se postigne mirovni sporazum. Kako bi to moglo izgledati? I koliko je Rusija daleko od potencijalnog povratka u međunarodni fudbal?

Šta se desilo nakon izbijanja rata?

U februaru 2022. godine, Svjetska fudbalska federacija (FIFA) i Evropska fudbalska unija (UEFA) objavile su zajedničko saopštenje u kojem su suspendovale sve ruske klubove i reprezentacije iz svojih takmičenja „do daljnjeg“.

„Fudbal je u potpunosti jedinstven i izražava punu solidarnost sa svim ljudima pogođenim ratom u Ukrajini“, navodi se u saopštenju. „Oba predsjednika (FIFA-e i UEFA-e) nadaju se da će se situacija u Ukrajini značajno i brzo poboljšati, kako bi fudbal ponovo mogao postati faktor jedinstva i mira među ljudima.“

Međunarodni olimpijski komitet (MOK) takođe je objavio da će ruski i bjeloruski sportisti morati da nastupaju pod oznakom „Individualni neutralni sportista“ (AIN) na Olimpijskim igrama u Parizu, zbog rata u Ukrajini. Na Ljetnjim olimpijskim igrama 2024. samo 15 sportista iz Rusije takmičiće se u sportovima kao što su tenis, kajak, biciklizam, gimnastika i plivanje.

Ruski fudbalski timovi – bilo na klupskom ili reprezentativnom nivou – nisu učestvovali u UEFA-inim evropskim takmičenjima od njihove suspenzije, niti se takmiče u kvalifikacijama za Svjetsko prvenstvo 2026, koje počinju narednog mjeseca.

Suspenzija je i dalje na snazi, a UEFA je saopštila da nije bilo razgovora o povratku Rusije. „Ovo pitanje za sada nije pokrenuto i nemamo komentar“, naveli su iz UEFA-e.

Šta je rečeno?

Iako UEFA tvrdi da se povratak Rusije u evropska takmičenja nije razmatrao, Zoran Laković, direktor UEFA-inog sektora za nacionalne saveze, govorio je na vanrednoj konferenciji Ruskog fudbalskog saveza (RFU) ovog mjeseca i izjavio da se nada da će Rusija ponovo igrati fudbal u 2025.

„Sport bi trebalo da ujedinjuje, a ne da dijeli ljude“, rekao je Laković, prenosi ruski list Izvestija. „Trebalo bi da ostane potpuno nezavisan od političkog uticaja.

„Nažalost, 2025. godine još ne vidimo taj povratak kada su u pitanju ruski sportisti. Nadam se da će se tokom ove godine ruski sport konačno vratiti na svoje mjesto – na vrh evropskog sporta.“

U četvrtak je lord Sebastijan Kou, predsjednik Svjetske atletike i kandidat za novog predsjednika MOK-a, rekao u emisiji Piersa Morgana na YouTube kanalu "Uncensored" da bi „vrlo pažljivo razmotrio“ povratak Rusije u sport ako postane novi predsjednik MOK-a i ako se postigne mirovni sporazum.

„Ako dođemo u situaciju – a nadam se da hoćemo – u kojoj postoji mirovni sporazum koji zadovoljava obje strane, onda je daleko bolje imati ljude u sportu nego da budu izvan njega“, rekao je lord Kou.

Šta je dovelo do suspenzije Rusije?

Zanimljivo je da Ruski fudbalski savez (RFU) zapravo nije suspendovan – oni su i dalje dio UEFA-e i FIFA-e. Suspendovani su samo fudbalski timovi Rusije.

Nakon nelegalne invazije na Ukrajinu u februaru 2022, evropski klubovi i reprezentacije jasno su stavili do znanja da ne žele igrati protiv ruskih ekipa.

Prvobitno je FIFA odlučila da Rusija može igrati pod imenom „Fudbalski savez Rusije“, bez zastave i himne na međunarodnim utakmicama, ali su ubrzo promijenili odluku i zajedno s UEFA-om zabranili učešće ruskih ekipa u svim takmičenjima.

Ovu odluku podržao je i Sud za sportsku arbitražu (CAS), koji je odbio žalbu RFU-a na suspenziju.

Rusija je trebalo da bude domaćin finala Lige šampiona u maju 2022, ali je UEFA premjestila utakmicu u Pariz.

Godine 2023, UEFA je planirala da vrati ruske timove do 17 godina u omladinska evropska prvenstva, ali su nakon velikog protivljenja članica, uključujući Fudbalski savez Engleske, odustali od te odluke.

„Govoreći u ime Engleske fudbalske asocijacije, jasno smo rekli još prije 18 mjeseci: nećemo igrati protiv Rusije u bilo kojoj starosnoj kategoriji dok god traje rat“, rekla je predsjednica FA Debi Hjuvit u oktobru 2023. „Taj stav i dalje zadržavamo.“

Kako bi se Rusija mogla vratiti u fudbal?

U Evropi, UEFA-in Izvršni komitet (ExCo) bi morao da odobri povratak Rusije. Prema članu 27 UEFA-inog statuta, odluke se donose prostom većinom glasova prisutnih članova. U slučaju neriješenog glasanja, predsjednik UEFA-e Aleksandar Čeferin donosi konačnu odluku.

ExCo trenutno ima 18 članova, što znači da bi 10 glasova bilo potrebno za povratak Rusije u međunarodni fudbal.

Jedan od članova ExCo-a je Aleksandar Ćukov, predsjednik RFU-a i predsjedavajući kompanije Gasprom Njeft, podružnice državnog giganta Gasprom. Ćukov i dalje može prisustvovati ExCo sastancima.

Sa stanovišta FIFA-e, ako UEFA odobri povratak Rusije u evropska takmičenja, FIFA Savjet vjerovatno ne bi pravio prepreke njihovom povratku.

Može li Rusija igrati na Svjetskom prvenstvu 2026?

S obzirom na to da nisu učesnici kvalifikacija, veoma je malo vjerovatno da bi mogli dobiti priliku da se takmiče. Takođe, odluka Suda za sportsku arbitražu i dalje važi.

Mogući povratak u UEFA-ino Evropsko prvenstvo 2028, koje organizuju Engleska, Škotska, Vels i Irska, realniji je scenario, ali samo ako Rusiji bude dozvoljen povratak prije početka kvalifikacija u martu 2027.

RFU je razmatrao prelazak u Azijsku fudbalsku konfederaciju (AFC), ali ostaje u UEFA-i

Ruski fudbalski savez (RFU) je nakon suspenzije razmatrao mogućnost napuštanja UEFA-e i pridruživanja Azijskoj fudbalskoj konfederaciji (AFC). Ipak, u decembru 2023. godine, RFU je jednoglasno glasao protiv tog prijedloga.

S obzirom na to da su kvalifikacije za Svjetsko prvenstvo u AFC-u već u toku, uz komplikovan i dugotrajan proces promjene konfederacije, ne postoji nikakva šansa da bi Rusija na taj način mogla da učestvuje na narednom Mundijalu.

Da li bi mirovni sporazum omogućio Rusima da ponovo ulažu u Premijer ligu?

Nakon što je Rusija izvršila invaziju na Ukrajinu, vlada Ujedinjenog Kraljevstva opisala je Romana Abramoviča kao „prokremljskog oligarha“ i stavila ga na listu sankcionisanih lica, što ga je primoralo da proda fudbalski klub Čelsi.

Trenutno u Premijer ligi ne igra nijedan ruski fudbaler, niti je neki klub iz engleskog elitnog ranga prodao igrača u Rusiju od početka rata. Premijer liga je takođe suspendovala šestogodišnji ugovor s ruskim emiterom Match TV, koji je trebalo da stupi na snagu na početku sezone 2022/23.

Kada je riječ o tome da li bi Rusi mogli ponovo kupovati klubove u Premijer ligi, odgovor nije jednostavan.

Ruski državljanin koji nije pod sankcijama britanske vlade, teoretski i dalje može da kupi klub iz Premijer lige ili Engleske fudbalske lige (EFL). To je bilo moguće čak i tokom rata u Ukrajini.

Međutim, da bi se takva kupovina realizovala, kupac bi morao da prođe test vlasnika i direktora Premijer lige (OADT). Premijer liga je revidirala pravila OADT-a nakon što je Abramovič prodao Čelsi, dodajući klauzulu prema kojoj bi svaka osoba koja postane „subjekt britanskih sankcija“ automatski bila diskvalifikovana iz vlasničke strukture.

Ako bi kupovinu pokušala da izvrši ruska kompanija, tada bi Premijer liga odbila transakciju ako „ona ili bilo koji od njenih direktora, funkcionera ili zaposlenih bude podložan britanskim sankcijama“, kako stoji u pravilniku lige.